Achtergrond Emigratie

Gebrek aan opvolging opent deuren in Canada

Ook in Canada is het gebrek aan opvolgers een probleem in de agrarische sector, al biedt dit wel kansen voor nieuwkomers in de beschermde melkveehouderijsector.

Kees Uittenbogert, een emigratiebemiddelaar uit de Canadese provincie Alberta, is een van de Nederlandse emigranten die in de jaren '90 en aan het begin van de eenentwintigste eeuw de stap maakten in de zoektocht naar ruimte en vrijheid om te ondernemen. In de periode tussen 1996 en 2000 emigreerden jaarlijks honderden Nederlandse families naar Canada. Echter, daarna daalde het aantal Nederlandse emigranten aanzienlijk en wijkt hun percentage niet meer af van emigranten uit andere landen. De meesten emigreren naar de provincie Ontario.

De meest bekende emigrant uit de Nederlandse melkveehouderij is Evert van Benthem, de winnaar van de Elfstedentocht, die in 2000 emigreerde naar Alberta en zich in de buurt van het plaatsje Red Deer vestigde. Zijn Canadese bedrijf en dat van zijn zonen is sindsdien meerdere keren op televisie getoond.

Regelgeving onvergelijkbaar
Uittenbogert, die in 2001 vanuit de Betuwe emigreerde naar Canada, was afgelopen week op bezoek in Nederland. Hij sprak met geïnteresseerde veehouders en akkerbouwers; potentiële emigranten zijn traditiegetrouw melkveehouders en akkerbouwers, vaak in combinatie met pluimvee. In Noord-Nederland is de belangstelling om richting Canada te emigreren groter dan in Zuid-Nederland. Dit terwijl de ruimtedruk in het zuiden van Nederland groter is dan in Noord-Nederland.

"De beknellende regelgeving en het gebrek aan ruimte is altijd een reden geweest om te emigreren, maar dat het zo erg zou worden in Nederland had ik niet gedacht toen ik 20 jaar geleden emigreerde. Dat de overheid ondernemers confronteert met regelgeving, waardoor ze geen kant meer op kunnen (zoals de PAS-stikstofproblematiek), zou in Canada niet snel gebeuren. De regels worden wel aangescherpt, maar dat gebeurt altijd in overleg met de sector en nadat de haalbaarheid is getoetst. Legbatterijen in de pluimveehouderij zijn hier bijvoorbeeld ook verboden, maar alleen bij nieuwbouw. Bestaande bedrijven mogen ze blijven gebruiken."

Helft melkveebedrijf in Alberta is Nederlands
Het grootste gedeelte van de melkproductie in Canada vindt plaats in de provincies Ontario en Quebec (Franstalig). In de provincie Alberta, waar Uittenbogert gemachtigd is als emigratiebemiddelaar op te treden voor Interfarms, zijn ongeveer 500 melkveebedrijven. Het aantal melkkoeien in Alberta bedraagt echter slechts 8% van het Canadese totaal. Ongeveer de helft van deze bedrijven is eigendom van geëmigreerde Nederlanders van de eerste of de tweede generatie. Bedrijven met honderden koeien zijn geen uitzondering meer.

De grondprijzen in Alberta zijn afhankelijk van de regio, de hoeveelheid neerslag en grondkwaliteit. Akkerbouwgrond kost gemiddeld omgerekend €8.000 per hectare en voor grasland wordt gemiddeld €4.500 per hectare betaald. De grond in het zuiden van de provincie Alberta is veel duurder. Voor goede aardappelgrond wordt soms wel €27.000 per hectare betaald (inclusief beregeningsinstallatie). Een levensvatbaar graanbedrijf heeft in Alberta al snel 1.000 hectare. Dit is deels eigendom en deels huurgrond. De kleinere bedrijven hebben zich meest gespecialiseerd in aardappelen, uien en graszaad. Zo kunnen zij zich ook met minder grond redden.

Bedrijf met 100 koeien kost €2 miljoen
Veel melkveebedrijven met een Nederlandse achtergrond zijn te vinden in de gemeentes Ponoka, Lacombe en Red Deer. In dit gebied, wat tussen de steden Edmonton en Calgary ligt, is de grondprijs dan ook relatief hoog. Echter, in vergelijking tot de grondprijzen in Nederland is het nog steeds spotgoedkoop.

De waarde van de Canadese melkveebedrijven wordt voor een groot gedeelte bepaald door de productierechten. Er gelden diverse productiecategorieën met verschillende melkprijzen en quota. Gemiddeld beurt een Canadese melkveehouder voor 1 liter melk circa 60 Canadese dollarcent, blijkt uit cijfers van de European Dairy Farmers (2012). Echter, de kostprijs is bijna net zo hoog, voornamelijk vanwege de quotakosten. Ook het intense landklimaat (met korte, maar hete en droge zomers en lange strenge winters) verhogen de kostprijs.

Op Internet staan enkele tientallen melkveebedrijven te koop in Alberta. Moderne, 'going concern' bedrijven inclusief quota en koeien kosten zo'n €2 miljoen per 100 koeien. Het grote aantal bedrijven dat te koop staat, heeft te maken met het gebrek aan bedrijfsopvolgers. Canada vormt dus geen uitzondering op de regel dat er gebrek aan bedrijfsopvolgers is, zo zegt Uittenbogert. Deels worden bedrijven zonder opvolger overgenomen door bestaande bedrijven, maar een ander deel wordt verkocht aan emigranten.

"Vroeger kwamen alleen verouderde grupstalbedrijven te koop, maar nu betreft het soms ook de moderne grootschalige melkveebedrijven. Ten opzichte van Ontario en de provincies aan de oostkust heeft Alberta als voordeel dat er geen sprake is van ruimtedruk. Mest is dan ook nog altijd geld waard. Met name in Ontario en rond de grote steden is sprake van ruimtedruk." 

Overheid compenseert melkers
De 'beschermde zuivelmarkteconomie' van Canada staat al jaren onder druk. De recente handelsakkoorden met Europa en Amerika zullen leiden tot een daling van de melkprijs van hooguit 5%, schat Uittenbogert in. Ter compensatie van de negatieve gevolgen van die handelsakkoorden heeft de regering een bedrag van omgerekend zo'n €2 miljard uitgetrokken. Een aanzienlijk bedrag, gezien de Canadese melkproductie jaarlijks 2 miljard liter melk bedraagt. De recent vernieuwde handelsakkoorden zullen de vleesveehouderij in Alberta, veruit de belangrijkste agrarische sector in deze Canadese provincie, waarschijnlijk aanzienlijk bevoordelen.

Om te emigreren richting Canada is een visumprocedure noodzakelijk, al vraagt die veel meer tijd dan vroeger, zo benadrukt Uittenbogert. "Zo'n 20 jaar geleden was het in hooguit een half jaar rond, nu kost het soms wel een paar jaar." Naast deze tijdrovende visumprocedure, stelt de overheid ook minimum eisen aan het financiële vermogen van emigranten.

© DCA MultiMedia. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA MultiMedia.