Achtergrond Stikstofstemming
Sjaak, Piet en Mark kopen toch nog wat tijd bij
En weer werd er een weekje tijd bijgekocht ten behoeve van een Landbouwakkoord. LTO-voorzitter Sjaak van der Tak was woensdag al zo goed als opgestapt van het overleg, maar liet zich bij de deur overhalen om nog een avondje door te praten. Met maar liefst zes bewindslieden om tafel. In onze rubriek Stikstofstemming geven we op onze eigen wijze een impressie van de stikstofcrisis.
De suggestie werd gewerkt dat er nu opeens toch meer zaken gedaan konden worden, met een hele batterij bewindslieden tegelijk. Pijnlijk voor NAJK-voorzitter Roy Meijer was dat hij daarbij kennelijk als overbodig gold en ook een beetje sneu vanwege al die eerdere maanden. Maar zet het zoden aan de dijk?
Zoeken naar pijngrens
Wat er die avond precies is besproken, wil geen van de betrokken partijen nog helder vertellen, maar laat zich in ieder geval deels raden. Er is gesleuteld aan de door het kabinet gewenste GVE- of graslandnorm. Dinsdagavond in Groenekan bleek dat vrijwel geen enkele bestuurder van LTO Melkveehouderij daar aan wil. Maar vooral bij de ZLTO ligt dit heel gevoelig. Uit eerste signalen rond het overleg wordt deze gang van zaken bevestigd. Het hoeft dus niet te verbazen als er woensdagavond vanuit het overleg tussen LTO en het kabinet ook nog druk is gecommuniceerd met het ZLTO-bestuur, om af te tasten waar in Brabant de pijngrens ligt.
Leveren, maar ook krijgen?
In ledenblad Nieuwe Oogst werd vrijdag voor het eerste de inzet van het kabinet gemeld (Vanaf 2027 naar 4 GVE per hectare. In 2030 een graslandnorm van 0,30 hectare per GVE en vanaf 2035 geldt een norm van 0,35 hectare per GVE), kennelijk met de bedoeling dit bij de leden te peilen. Er zitten naar verluid meer pijnpunten in het concept-akkoord, zoals een bijmengplicht voor biomelk.
Het zal veel boeren ook benieuwen of Van der Tak iets heeft teruggewonnen, zoals harde garanties van het kabinet over PAS-melders, emissie-arme stal slachtoffers en dergelijke, of heeft hij alleen maar minder ingeleverd dan eerst gevreesd?
Eerste resultaat uitventen
Nu er een soort houtskoolschets lijkt te zijn, is het aan de partijen om dit prille resultaat te verkopen aan hun achterbannen. LTO begon daar al direct mee, door te verklaren dat het overleg van Van der Tak met de zware kabinetsdelegatie 'boven verwachting' was verlopen, maar zonder te vertellen op welke punten precies, maar geleidelijk wordt dus iets meer verteld. Het kabinet uitte zich gematigd positief, want de race is nog niet gelopen (te hard juichen zou ook een verkeerde indruk wekken).
Zoals te verwachten, reageerden de andere landbouwpartijen kritisch en afwijzend. Hier was de laatste weken wel een opbouw van spanning te zien: Agractie en FDF weer steeds feller, voormalige LTO-bestuurders die zich niet meer stil kunnen houden en ook Jeroen van Maanen, vice-voorzitter van de NMV, sprak zich stevig uit tegen een akkoord. Van der Tak en zijn clubje getrouwen lijkt bij alles verder van het agrarische veld af te komen. Opvallend dat ook vakbond CNV haar zorgen uitsprak over een mogelijk akkoord. Deze bond vreest voor de toekomst van mogelijk tot 30.000 banen in agro-gerelateerde bedrijvigheid en roept op tot een sociaal plan waarbij uitkoopgelden worden verdeeld tussen ondernemers en werknemers.
Geen verkiezingen
Vanuit het perspectief van het kabinet is het wel begrijpelijk dat alles uit de kast wordt gehaald om LTO binnen boord te houden. Ook lijfsbehoud speelt mee. Er wordt gefluisterd dat als er geen akkoord komt landbouwminister Piet Adema op dreigt te stappen en dat zou dan ook einde kabinet betekenen. Daar wil niemand in de huidige coalitie aan denken. Bij nieuwe verkiezingen verliezen alle regerende partijen dik. Begin deze week werd ook de opkoop van piekbelasters (en die van gewone 'belasters') gestart. Minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal wil snel een deuk in een pakje boter slaan en hoopt dat veel bedrijven zich aanmelden.
Omvang vijver vooraf bepaald
Voor de categorie piekbelasters vist ze in een vijver van 3.000 bedrijven. Dat aantal had ze van tevoren genoemd als doelgroep waar het RIVM een regeling omheen moest bedenken, zo is helder. Bij deze categorie zitten ook industriële bedrijven, maar verschilt met bijvoorbeeld de ammoniak- en stikstof Top 100's die GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet opvroeg. Zo is bijvoorbeeld Schiphol eruit is gefilterd, door aanpassing van de criteria. Geïnteresseerde bedrijven kunnen zich aanmelden voor opkoop, maar de overheid gaat beslist aan 'cherry-picking', doen, oftewel selectie van bedrijven die ze het liefst wil hebben. En dan is het wachten op de afwerking. Dat is iets waar de overheid tot nu toe niet goed in is. Wie een overeenkomst sluit met het Rijk voor opkoop, zit voor jaren vast in een bureaucratisch proces met weinig tussentijdse zekerheden.
Geloofwaardige verzekeringen
Bedrijven die zich wel melden, maar niet worden opgekocht hebben weinig zekerheid dat hun gegevens niet op straat komen te liggen, ondanks verzekeringen van minister Van der Wal. Zulke verzekeringen zijn even geloofwaardig als die van wasmiddelenfabrikanten. Ten eerste is de gegevensbeveiliging in Aerius zwak, zo hebben meerdere kenners ontdekt. Ten tweede laat aanmelding altijd een administratief spoor achter dat opvraagbaar is. Voor degenen die evenwel toch willen stoppen, blijft het niettemin een kans.
Bij een toenemend aantal provincies wordt het wel steeds moeilijker voor het kabinet om medewerking te krijgen voor een vlotte sanering van de veehouderij-emissies. In steeds meer provincies komen coalities rond met daarin een hoofdrol voor de BBB. In Noord-Brabant kan dat ook gebeuren, maar klapte de collegevorming op het laatste moment. Het CDA wilde uitstel voor de Brabantse staleisen. Nu moet opnieuw worden onderhandeld.
Natuurherstelwet
Ook wordt verder onderhandeld in Brussel over de Natuurherstelwet van eurocommissaris Frans Timmermans. Daar zijn zowel de landbouw als het kabinet en veel andere partijen in Nederland eensgezind blij over. Hoe ze afzonderlijk ook in deze zaak mogen staan, ze zijn het er over eens dat Timmermans te veel wil. Even zag het er donderdag naar uit dat zijn plannen naar de prullenbak zouden worden verwezen, maar dat werd voorkomen. Volgende week gaat de stemming in de milieucommissie door, maar er tekende zich een perfecte patstelling af, met even veel stemmen tegen als voor.
Voorloper Nederland
In Europa lijkt de weerstand tegen Timmermans plannen te groeien en daarvoor wordt ook nadrukkelijk gekeken naar hoe de landbouw en platteland in Nederland worden aangepakt. Veel Europese politici willen een slagveld tussen stad en platteland of tussen culturen, zoals hier is ontstaan, vermijden. Wel treffend dat Nederland ook dan weer voorloper is in de EU, maar dan van hoe je het niet moet aanpakken. Dat veel Nederlandse politici de huidige maatregelen tegen de landbouw verdedigen met verwijzing naar Brussel, is een kwestie van perspectief en standpunt.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
