Stikstofrechtzaken te over, maar maken ze kans?

Het aantal rechtszaken dat wordt aangespannen tegen het stikstofbeleid van het kabinet, stapelt zich op. Nadat Farmers Defence Force, LTO en eerder milieuorganisatie MOB juridische stappen namen, heeft nu ook Agractie aangekondigd een rechtszaak aan te spannen.

Agractie wil halvering van het vliegverkeer afdwingen bij de rechter. De boerenbelangenbehartiger vindt het van de zotte dat een retourtje Barcelona met het vliegtuig evenveel kost als een retourtje Groningen naar Breda met de trein. Ook vindt Agractie het belachelijk dat agrarische gezinsbedrijven moeten wijken om méér uitstoot van stikstof door vliegverkeer mogelijk te maken. Daarom pleit de organisatie voor halvering van het vliegverkeer in plaats van halvering van de veestapel en wil dit bij de rechter gaan afdwingen.

Ammoniak versus andere stikstof
Eerder kondigde actiegroep Farmers Defence Force (FDF) aan een gang naar de rechter te willen maken om de spoedwetgeving en het onderliggend stikstofbeleid van het kabinet juridisch onderuit te halen. FDF richt haar pijlen op het onderscheid dat te pas en te onpas wordt gemaakt tussen ammoniak-stikstof (NH3) uit de veehouderij en andere vormen van stikstof (NOX) die door industrie, verkeer en bouwwereld worden geproduceerd.

Scheikundig gezien verschillen ze van elkaar, maar bij het zogenaamde extern salderen (waarbij stikstof vanuit de veehouderij wordt opgekocht om niet veehouderij-activiteiten te kunnen ontwikkelen) vormt dit scheikundige onderscheid voor het kabinet geen belemmering. Terwijl het effect op de natuur toch aantoonbaar verschillend is, oordeelt FDF, vooral in de extra productie van fijnstof.

Latente ruimte
Als eerste agarische belangenbehartiging kondigde LTO een rechtzaak aan, vanwege de inname van zogenaamde latente stikstofruimte in de vergunningen. Die vervalt als er extern wordt gesaldeerd.

Niet alleen vanuit de agrarische sector worden er rechtzaken aangespannen in de nasleep van de PAS-wetgeving, die door Raad van State nietig is verklaard. Ook milieugroep Mobilisation for the Environment (MOB) onder leiding van Johan Vollenbroek procedeert door, gesteund door eerder succes die de hele stikstofcrisis aan het rollen bracht. MOB vocht het legaal verklaren van beweiding en bemesting in de veehouderij aan, maar staakte deze rechtsgang op het laatste moment. De actiegroep blijft van mening dat de vergunning voor beweiden en bemesten vast onderdeel moet worden van de natuurvergunning.

Kans op succes
Welke kans maken degenen die rechtzaken hebben aangespannen vanwege de stikstofcrisis? Juridisch specialist Willem Bruil geeft de agrarische belangenbehartigers niet veel kans. “Iedereen die kan aantonen dat de stikstofuitstootvergunningen niet in orde zijn, kan bij de rechter hierover een zaak aanspannen. Maar ik verwacht eenzelfde gang van zaken als bij de behandeling van de fosfaatrechtenzaken door het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB).”

Slechts mondjesmaat worden veehouders - die vanwege de introductie van de fosfaatrechten massaal de gang naar de rechter maakten - in het gelijk gesteld. Nog enkele honderden zaken van de meer dan 1.500 in totaal moeten worden behandeld. Bruil: “Het is onrechtvaardig dat zo weinig procederende veehouders in het gelijk worden gesteld. De rechter vindt blijkbaar altijd wel een argument om veehouders in het ongelijk te stellen.”

Onbegrip over uitspraken fosfaat
Wat fosfaat betreft, stelt Bruil dat de rechter geen specifieke datum als peilmoment moet hanteren maar een langere periode. Bijvoorbeeld het hele jaar 2014 of een periode tot aan de peildatum van 2 juli 2015. Ook is het volgens hem onrechtvaardig om degenen die onomkeerbare verplichtingen zijn aangegaan, toch in het ongelijk te stellen.

Compensatie kan in de vorm van een geldbedrag in plaats van met fosfaatrechten. Bruil: "Dan is het ook mogelijk om het ondernemersrisico te verdisconteren. Zo is het in het verleden bij rechtzaken over planschade in de veehouderij ook gegaan. Waarom nu niet? “

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.