Is het huidige teeltadvies toekomstbestendig?

Het aandeel onafhankelijk teeltadvies in de akkerbouwsector is relatief klein. De middelen- en kunstmestleverancier levert vaak namelijk ook advies over 'zijn' producten. Tegelijkertijd staat de sector voor grote veranderingen. Past het huidige teeltadvies nog wel bij het toekomstbeeld?

Het balletje ging bij mij rollen toen ik een interessante discussie tussen Engelse akkerbouwers volgde op Twitter. Het Verenigd Koninkrijk (VK) kent zeer veel onafhankelijke teeltadviseurs. Volgens belangenbehartiger AICC wordt bijna de helft van het Britse akkerbouwareaal van onafhankelijk advies voorzien; goed voor 1,41 miljoen hectare.

Dun gezaaid
Ik heb het idee dat dit in andere Europese landen minder het geval is. In Nederland zijn onafhankelijke adviseurs niet zo dik gezaaid. Een rondje googelen levert dan ook met name adviseurs in andere sectoren op; wat (melk)veehouderij, fruitteelt en veel kassenteelt. Delphy is de bekendste en zeker de grootste, maar niet iedere akkerbouwer wil zich bij deze organisatie aansluiten. Veel alternatieven zijn er helaas niet. Vind je ze al, dan gaat het om specifieke onderwerpen en niches.

Terug naar de twitterende Engelsen. Die verbaasden zich over het feit dat adviseurs soms met een target werken, waarbij ze zoveel liter of kilo van een middel moeten verkopen: het zogenaamde 'serviced agronomy'. In hoeverre dit in Nederland de praktijk is weet ik niet, maar het is geen geheim dat bedrijven voordeel behalen als ze meer producten omzetten. Hoe meer omzet, des te hoger de korting. Dat is positief voor de boer, mits het prijsvoordeel zich vertaald in de boerenprijs. Vaak is dat wel zo, zeker wanneer je als groot bedrijf veel product afneemt.

Franse wet
In Frankrijk wordt een stokje gestoken voor deze manier van werken. In oktober 2018 keurde het parlement en president Emmanuel Macron een nieuwe agrarische wet goed: 'de loi agriculture et alimentation'. Deze wet omvat een diversiteit aan onderwerpen; van minder plastic gebruik tot camera’s in slachthuizen. Ook staat te lezen: 'Séparation des activités de vente et de conseils des produits phytosanitaires'. Kortom: de verkoop en het advies van gewasbeschermingsmiddelen moet ontkoppeld worden. De verkopende partij mag alleen nog voorlichting geven over gebruiksvoorschriften en gevaren, en niet langer in combinatie met het gewas.

Deze wet wordt nu verder uitgewerkt en vanaf 2021 moet deze in werking treden. De kleine middelenverkopers krijgen daarbij 2 jaar uitstel om de 2 zaken te splitsen. Volgens de Franse chemiesector worden 3.000 tot 4.000 medewerkers hierdoor zwaar getroffen. Of bedrijven simpelweg een nieuwe BV kunnen oprichten en hoe de uiteindelijke uitwerking wordt, is nog niet duidelijk.

Passend advies
Het idee achter de wet is echter nog niet zo vreemd. Het aandeel gewasbeschermingsmiddelen en actieve stoffen loopt in rap tempo terug. Tegelijkertijd komen er nauwelijks nieuwe stoffen bij. Het is dus een must om op zoek te gaan naar alternatieven. Adviseert een bedrijf, dat ook zijn inkomsten uit de middelenverkoop haalt, dan wel het best passende advies?

De betreffende bedrijven hebben allen een strak marketingverhaal klaar liggen over hoe zij de langetermijnrelatie met de klant waarderen en in hoeverre zij het belang van de klant vooropstelt. Ik begrijp dat je met iemand bedonderen niet ver komt, maar uiteindelijk draait het zowel bij de boer als de leverancier om 1 ding: rendement. Niet alleen vandaag de dag, maar ook over 5 en 10 jaar.

Verdringt chemie de alternatieven?
Een voorbeeld: Door het verbod op diquat, de werkzame stof in Reglone, wordt loofdoding op zijn zachtst gezegd (zeer) problematisch. De hoop is grotendeels gericht op verschillende andere middelen, maar die werken lang niet allemaal even effectief. Naast branden, is vooral mechanische loofdoding het alternatief, maar aan veel kennis en onderzoek schort het weer. Wanneer het chemische spoor stopt, wie neemt dan de leiding? Waarschijnlijk krijgen agrarische ondernemers daar in de toekomst veel vaker mee te maken. Wat te denken wanneer glyfosaat niet langer is toegestaan. Wie heeft dan de kennis paraat?

Ik vind onafhankelijk advies bij dat soort uitdagingen beter passen dan wanneer de middelenleverancier dit moet gaan verzorgen. Dat is niet hun verdienmodel. Om dit tot een succes te maken, is echter veel meer nodig. Er zijn nogal wat barrières die overwonnen moeten worden; zo moeten de juiste producten verkrijgbaar zijn. Die markt blijkt al jaren zeer moeilijk te doorbreken, ondanks online initiatieven. De markt voor chemie zit op slot en kent (logischerwijs) zeer strenge regels.

Onderzoek
Grote firma’s hebben de middelen om zelf proefvelden aan te leggen en kennis te vergaren, terwijl een onafhankelijk persoon dat niet heeft. Ook onafhankelijk onderzoek is helaas dun gezaaid in Nederland en zelfs op de kleine bijdrage van de Brancheorganisatie Akkerbouw is nog kritiek. Tot slot is een onafhankelijk persoon door bovenstaande uitdagingen ook nog eens duurder.

Toch zijn er ook signalen voor een positieve toekomst. De schaalgrootte van bedrijven neemt rap toe. De kosten kunnen daardoor beter worden gedragen en meer worden verspreid, er wordt meer advies gewonnen en kritischer gekeken. Deze bedrijven zijn soms zelf in staat om 'boerenproeven' aan te leggen.

Rol van precisielandbouw
Misschien komt er hulp uit onverwachte hoek: precisielandbouw. Eerder schreef collega-opiniemaker Bert Rijk hier al over. Amerikaanse zaad- en chemiegiganten maken hier al volop gebruik van. Sensoren en satellieten kunnen enorme hoeveelheden data verzamelen, wat weer gebruikt kan worden als basis voor onafhankelijk teeltadvies. Zo heb je voordeel van de schaalgrootte voor individuele bedrijven. Misschien gloort er dan toch hoop aan de horizon.

Niels van der Boom

Niels van der Boom is sinds augustus 2013 expert Akkerbouw & Techniek bij Boerenbusiness. Hij bericht vooral over de aardappel-, granen- en suikermarkt. Wekelijks presenteert hij de marktflits over de granenmarkt.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.