Droogte dreigt voor grote delen van Europa

Met deze cijfers kwam het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (JRC) van de Europese Commissie in een speciaal droogterapport deze week. Al vroeg dit groeiseizoen speelde droogte bepaalde regio's in Europa parten. In de wintermaanden viel er gemiddeld in Europa al 19% minder neerslag, met name in Zuid-Europa. Drogere omstandigheden dan normaal en de vroege periodes met hoge temperaturen in mei en juni zijn de redenen voor de huidige situatie, die met oog op de huidige weersvoorspelling kritiek mag worden genoemd. Waterreservoirs zijn extreem laag, rivieren komen steeds lager te staan en gewasopbrengsten zullen hoe dan ook lager zijn dan voorheen werd verwacht.

Zuid-Europa het zwaarst getroffen
De landen die het zwaarst door droogte worden getroffen zijn Italië en Spanje. Door het gebrek aan neerslag is het recorddroog in het rivierengebied. In maar liefst vijf verschillende regio's is de noodtoestand door droogte uitgeroepen. Datzelfde geldt voor Spanje, waar waterreservoirs ver onder het tienjarig gemiddelde zitten. In de zuidelijke regio's loopt het tekort op tot meer dan 50%. De Cereal Traders Association (ACCOE) schat dat de productie van granen dit seizoen met circa 20% zal dalen tot 14,7 miljoen ton als gevolg van de hitte en de schaarste aan water. Volgens het agrarische nieuwsmedium Asaja uit Spanje hebben boeren in de regio Extremadura 45% minder maïs gezaaid dan gebruikelijk. Maïs wordt daar beregend en gezien de waterschaarste die er toen al heerste hebben zij besloten minder maïs te zaaien. Vorig seizoen stond er nog 42.000 hectare in Extremadura.

Ook het zuiden van Frankrijk behoord tot het rijtje landen met extreme droogte. Bosbranden zijn in deze landen ruim aanwezig dit seizoen. In West- en Midden-Europa neemt de droogte ook toe, zoals in Duitsland, Polen, maar ook in Kroatië en Roemenië. De gewasopbrengsten gaan hier hard achteruit op het moment. Voor zowel de winter- als zomergewassen werden al langere tijd lagere opbrengsten voorspeld in deze gebieden, zo bleek uit de juni-editie van het JRC MARS-Bulletin van de Europese Commissie.

Het neerslagtekort blijft oplopen tot en met september voor met name West-Europa en het Verenigd Koninkrijk. Opnieuw blijft neerslag uit en liggen er bovengemiddelde temperaturen in het verschiet. Wat betreft de gewasopbrengsten worden deze allesbehalve beter en kunnen de opbrengsten van gewassen als aardappelen onder het vijfjarig gemiddelde schieten, gezien de droogtetoestand in bepaalde regio's al kritiek is. Een voorbeeld is Frankrijk, waar het aardappelareaal licht steeg maar waar die stijging vanwege de hitte en droogte niet terug te zien is in de totale opbrengst. Niet zo gek dat volgens de droogtemonitor van de Europese Commissie 46% van Europees grondgebied getroffen dreigt te worden door droogte.

5% droogste jaren
Nederland wordt nauwelijks genoemd in het speciale droogterapport van de Europese Commissie. Dat heeft er alles mee te maken dat het rapport voornamelijk leunt op data tot en met begin juli. Nederland is wel gekenmerkt als droog maar pas sinds begin juli begint droogte weer serieus de kop op te steken. In het westen van Nederland treedt inmiddels verzilting op omdat zoutwater van de zee terug de rivieren instroomt. Het waterpeil van de rivieren is door het neerslagtekort te laag. Ook in Noord-Brabant zijn sinds vorige week de eerste beregeningsverboden uit het oppervlaktewater weer van kracht door waterschap De Dommel. Deze week deed waterschap Rijn en IJssel hetzelfde vanwege de extreme droogte.

Als we naar de vooruitzichten kijken is het allerminst positief voor de gewassen. Momenteel wordt er dan ook volop beregend, zo is te zien bij de boeren in de Boerenbusiness gewastour en ruwvoertoer. Aardappeltelers beregenen hun aardappelpercelen al voor de vierde keer. Ook de melkveehouders kunnen niet om beregenen heen.

Als we kijken naar het neerslagtekort in Nederland behoort 2022 bij de 5% droogste jaren sinds er wordt gemeten. Op het moment van schrijven is het gemiddelde neerslagtekort 207 millimeter en loopt dat met de huidige verwachting op naar 230 millimeter naar de eerste week van september. Dat is nog altijd lager dan recordjaar 1976 en het jaar dat nog vers op ons netvlies staat, 2018. Toen was het neerslagtekort zelfs rond de 260 millimeter. Als we per regio in Nederland kijken, valt op dat het neerslagtekort in het zuiden aanzienlijk hoger is dan in het noorden. In Zeeland en Limburg loopt het tekort op tot ruim 300 millimeter, terwijl regio's in het noorden een tekort van 150 millimeter hebben.