Boereninkomen verhogen door te leren van collegaboer

De agrarische sector kan zijn inkomen verhogen door meer van elkaar te leren. Sleutelwoorden daarbij zijn slimme informatiedeling, verbetering van balans in vraag en aanbod en herkenbaar onderscheid in productkwaliteit. Dit concludeert ABN Amro in het rapport ‘Leren van collega’s in andere afzetketens’, waarin acht afzetketens naast elkaar worden gezet.

Een groot deel van het boereninkomen - dat overigens tussen sectoren sterk uiteenloopt (zie tabel onder artikel) - wordt bepaald door de positie van de boer of tuinder. Staat hij sterk, dan heeft hij mogelijkheden om winstmarges op een gezond niveau te houden, stelt ABN Amro. Een zwakke positie leidt tot prijsdruk en dwingt ondernemers hun kostprijzen te verlagen, zeker in combinatie met ruim marktaanbod.

In de melkveehouderij staat de zuivelverwerker dichtbij bij de consument. Hoe minder afstand, hoe groter en stabieler de verdiencapaciteit wordt. Het is dus een logische strategie om verder in de keten en dichter naar de consument te bewegen. Bijvoorbeeld met merken of door de lokale herkomst te onderstrepen. Deze route is kostbaar en kent beperkingen, maar vergroot de mogelijkheid om retail- en handelsmarge te vergaren. Tegelijk hebben handelsbedrijven een belangrijke, faciliterende rol, waardoor exportmarkten beter bereikt worden én die ze vaak succesvol verdedigen.

We zien dat zuivelondernemingen die een toegevoegdewaarde-strategie voeren, in perioden van overschotten beter in staat zijn om hogere prijzen vast te houden. Vergelijk bijvoorbeeld de relatief stabiele coöperaties FrieslandCampina, CONO en Arla met het volatiele Fonterra. Toch ziet ABN Amro ook zwakheden waaronder de zeer transparante markt waardoor inkopers ook weten wat de markt doet. Verder zijn veel zuivelproducten anoniem of hebben beperkte toegevoegde waarde en vindt volumesturing nauwelijks plaats. Daarmee mist de sector een instrument om het aanbod af te stemmen op marktontwikkelingen. De sterke koppeling tussen melkveehouder en verwerker is een nadeel als je als melkveehouder wilt veranderen.

Die sterke binding ontbreekt bij aardappeltelers. Hoewel de toegevoegde waarde van de grote diversiteit van aardappelen en aardappelproducten groot is, profiteren akkerbouwers er nagenoeg niet van. Het lijkt er volgens ABN Amro op dat veel akkerbouwers het marktinzicht en sentiment laten bepalen door handelspartners en/of commissionairs.

Inzicht in wat er echt in de markt aan de hand is, is moeilijk te verkrijgen. De opbrengstschommelingen als gevolg van wisselende weersomstandigheden versterken deze onduidelijkheid. Bedrijven met de beste marktinzichten en bewaarcapaciteit kunnen goede resultaten behalen door op het juiste moment te verkopen.

Andersom is het zo dat een beperkt inzicht het lastig maakt het meest gunstige verkoopmoment te bepalen. Een ander zwak punt is de matige samenwerking en de versnipperde markt door de vele handelaren en commisionairs. Ondanks stevige consumentenmerken wordt de toegevoegde waarde vooral verder in de keten bepaald. De akkerbouwer heeft hier weinig grip op en profiteert niet van de extra marge die wordt gemaakt op de consumentenproducten. Sterk is de teler in betrouwbaarheid, kwaliteit en keuze in uitwijkgewassen.

De varkenssector wordt gekenmerkt door onafhankelijk acterende schakels in de hele varkensketen. Gecombineerd met de zelfstandigheid van varkenshouders, is het daarom lastig om duidelijk de regie te voeren of op lange termijn samen te werken. Maar door zijn zelfstandigheid is de varkenshouder ook vrij in zijn keuze voor toeleveranciers en verwerkers. De concurrentie tussen mengvoerleveranciers en tussen slachterijen is groot. Dit stimuleert varkenshouders, mengvoerleveranciers en slachterijen tot innovatie.

Een ander sterk punt is dat de technische resultaten van vermeerderaars tot de Europese top behoren. De logistieke kosten zijn laag en er is een uitstekend handelsnetwerk voor de vierkantsverwaarding. Daarnaast zijn er diverse vraaggestuurde ketens die met nieuwe concepten onderscheidend varkensvlees leveren. Varkenshouders kunnen hierdoor kiezen en een hogere prijs ontvangen. 

Een probleem waar varkenshouders en ook andere veehouders tegenaan lopen is de concurrentie om ruimte. Dit remt ontwikkelingsmogelijkheden en verhoogt de kostprijs. Dit zie je het duidelijkst aan de hoge mestafzetkosten. Tot slot is het imago een zwakke plek.

Het rapport beschrijft ook de sterke en zwakke punten van legpluimvee- en kalverhouders en van snijbloemen- en glasgroententelers.

Het gemiddelde inkomen tussen sectoren verschilt sterk:

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.