Werk keuringsdiensten onder de maat

De mondiale graszaadhandel heeft geschokt gereageerd op de miljoenenfraude in de graszaadketen die Breeders Trust onlangs aan het licht bracht. Ook het consortium zelf heeft nooit voor mogelijk gehouden dat zoveel partijen graszaad, door officiële keuringsinstanties gecertificeerd, ronduit fout zijn. Directeur Geert Staring en projectmanager Corné van Beers over waar de schoen wringt.

Wat is de omvang van de wereldwijde fraude in graszaad?
Van Beers: ‘Bij Engels raaigras, het op één na grootste gras, blijken drie van de vier onderzochte partijen niet goed te zijn. Bij Italiaans raaigras gaat het om zes op de tien dat niet in orde is. Dit betreft graszaden die gecertificeerd zijn en die wij in winkels in Frankrijk gekocht hebben waarbij we ons geconcentreerd hebben op graszaden met een Italiaans certificaat. Vervolgens is deze informatie gebruikt om in samenwerking met de Amerikaanse autoriteiten veldproeven aan te leggen in Oregon. Daaruit bleek dat een derde van het uit diverse EU landen geïmporteerde partijen basiszaad, niet rasecht waren. Van het in het Oregon vermeerderde en aldaar officieel OECD gecertificeerde zaad bleek zelfs 50 procent niet te kloppen. Het is keurig gecertificeerd materiaal met een officieel certificaat, maar in de zak zit iets anders. Het kan zijn dat er graszaad is bijgemengd met vogeltjesvoer, dat de herkomst is veranderd en er gebruik gemaakt is van een goedkopere variëteit en het gras niet rasecht is of dat de certificaten zijn vervalst.’

Wie zijn hiervan het meest de dupe?
Van Beers: ‘Degenen die het kopen zijn de dupe. Veehouders zaaien een inferieure partij graszaad in, maar ook particulieren in hun gazonnetje en bijvoorbeeld golfterreinen. De partijen waarmee is gesjoemeld zetten de prijzen van graszaad onder druk. De welwillende zaadbedrijven komen qua prijs niet eens in de buurt van de lage prijzen van Zuid-Europese landen. Daarmee worden onze leden benadeeld.’
Staring: ‘Of je dit maffia kunt noemen? Maffia is georganiseerde misdaad en de praktijken die wij in de graszaadbusiness hebben ontrafeld zijn achter de schermen goed georganiseerd. Meerdere partijen houden het systeem internationaal in stand. Het gaat om grote aantallen en grote hoeveelheden; het is een wereldwijde business.’

Waar exact in de kolom zit het nu fout?
Staring: ‘De frauderende bedrijven zijn verkeerd bezig, maar de fout ligt ook bij de keuringsinstanties die onvoldoende monitoren. Daardoor gaat het van kwaad tot erger. Zonder handhaving is het een uitzichtloze exercitie. Als daar onvoldoende aandacht voor is, blijven er partijen doorheen glippen. Als de politie nooit op snelheid controleert wordt er steeds harder gereden. Het heeft geen zin borden langs de weg te zetten als je niet af en toe een flinke boete uitdeelt. Met andere woorden: de  fout ligt bij de overtreders, maar de oplossing ligt bij de handhavers! Veel nationale keuringsdiensten en de wereldwijd opererende certificerende instantie OECD doen hun werk gewoonweg onvoldoende. Het lijkt op papier een sluitend  systeem van controleren en certificeren, maar de uitvoering is onder de maat.’

En de Nederlandse Algemene  Keuringsdienst (NAK)? Doen zij hun werk ook verkeerd?
Staring: ‘Wij hebben gemerkt dat als je de NAK informeert, zij actief meewerken aan het uitzoeken bij vermeende fraude en onze bevindingen uiterst serieus nemen. Andere Europese handhavers zijn daarentegen veel moeilijker in beweging te krijgen. In vrijwel alle landen valt de keuringsdienst onder de overheid en hebben wij de ervaring dat bij ambtenaren de drang veel minder aanwezig is om kritisch naar de eigen werkprocessen te kijken. Overigens hebben wij bij de NAK nooit iets onjuist geconstateerd. Des te zuurder is het dat de Nederlandse overheid uitgerekend aan de NAK structuur wenst te sleutelen.’

Hoe kan het dat de NAK zijn werk goed doet, maar keuringsdiensten in andere landen niet?
Staring: ‘Ik kan het niet hard maken dat het een met het ander te maken heeft, maar feit is dat ons  onderzoek bewijst dat de NAK zoals het nu draait, haar opgedragen werk goed doet en serieus neemt. Andere Europese keuringsinstellingen die onderdeel van zijn van een grote overheid, gaan de fout in waardoor zaadverwerkers en louche handelaren alle ruimte krijgen om te rommelen.’

Zijn er Nederlandse bedrijven bij de fraude betrokken?
Van Beers: ‘Wij hebben niet vast kunnen stellen dat er Nederlandse bedrijven actief bij fraude in graszaad betrokken zijn, maar dat wil niet zeggen dat het niet mogelijk is dat er incidenteel iets anders op de markt is gebracht dan wat er op het certificaat vermeld staat.  Met open grenzen komt hier ook veel OECD gecertificeerd zaad binnen dat vervolgens verdwijnt in mengsels.’

Staring: ‘De graszaadmonsters die wij genomen hebben van Breeders Trust-leden bleken schoon. Als wij willekeurig monsters nemen, dan nemen wij hen ook mee. In onze dagelijkse werkzaamheden opereren we  onafhankelijk van onze leden en aandeelhouders die gewoon  bij het onderzoek ook maar af moeten wachten wat daar uit komt.’  

Hoe kijkt de sector tegen jullie organisatie aan? Als lastpakken of helden?
Van Beers: ‘Wij hebben goede contacten met veel keuringsdiensten in diverse landen en in het bijzonder met de Italiaanse autoriteiten; deze willen de zaken verbeteren, maar de machine hapert. We krijgen dan wel de fraudeopsporingsdienst achter ons, maar kwamen onlangs met de officier van justitie niet verder. Deze is naar aanleiding van een van onze onderzoeken met het bedrijf in kwestie dat wij in de picture hadden gaan praten. Die gaf aan dat het per ongeluk fout is gegaan en justitie heeft dat tot onze verbazing klakkeloos aangenomen. Daarop seponeerde deze de zaak, terwijl wij dachten een sterke case te hebben. Gelukkig kan het ook anders. Zo was in Polen één telefoontje voldoende om de boel in werking te zetten. Al met al vergt het veel inspanning, maar bij de nationale keuringsdiensten en fraude opsporingsdiensten ligt wel de oplossing om de boel in de sector op te schonen.’

Wat is jullie vervolgstap?
Staring: ‘We gaan door met het nemen van steekproeven in Europa en met het uitoefenen van druk op keuringsinstanties door hen op hun verantwoordelijkheid van een correcte handhaving en juiste wijze van certificering te wijzen. Dat betekent ook dat wij onze bevindingen naar buiten brengen en wanneer betrokkenen niet willen bewegen wij andere, eventueel meer dwingende, maatregelen zullen overwegen.’
van Beers: ‘Daarnaast leiden wij douaniers op. Zij weten alles over handtasjes, maar niet over graszaad. Heeft een binnenkomende partij een lage waarde of andere opvallende kenmerken dan staan wij klaar. De douane heeft de mogelijkheid om producten te vernietigen en als er voor een ton wordt vernietigd doet dat zeer.’

De 50 planten gekweekt uit door Breeders Trust in Frankrijk gekochte zakken graszaad
en officieel gecertificeerd in Italië aan de linkerzijde wijken duidelijk af van de 50 planten van het referentiemonster rechts. De referentieplanten zijn nagenoeg gelijk in ontwikkeling, iets wat van de planten uit de onderzochte partij niet gezegd kan worden. 

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.