Politiek

De Nederlandse landbouw is uiterst adaptief. Ondanks regelgeving, economische druk, klimaatverandering en maatschappelijke verwachtingen blijft de sector oplossingen vinden. Dat valt te lezen in het rapport Staat van Landbouw, Visserij, Voedsel en Natuur 2025.

Met bijna alle aandacht gericht op de formatie van een nieuwe regering, wordt bijna vergeten dat het demissionaire kabinet ook nog werk heeft te verrichten. Landbouwminister Femke Wiersma moest zich afgelopen week zelfs nog verantwoorden waarom ze niet meer haast maakte met een verbod op de veeprikker.

Terwijl Henri en Rob deze week lekker met elkaar aan het 'stoeien' waren, en de demissionaire bewindslieden van het rompkabinet-Schoof hun nadagen nog wat probeerden te vullen, toonden de provincies plotseling grote daadkracht. De provincies Utrecht, Noord-Brabant en ook Zuid-Holland ontrolden hun eigen verdere plannen voor de inrichting van het landelijk gebied.

Een relletje rond een niet helemaal politiek correcte informateur van D66-huize verstoorde eind vorige week even de voorbereidingen voor een kabinetsformatie. Het proces gaat echter in vlot tempo door. Dilan Yesilgöz accepteerde de excuses van Hans Wijers en de beoogde coalitiegenoten Rob Jetten en Henri Bontenbal ontvingen tussen hun gezamenlijke overleg door allerlei deskundigen en belangenbehartigers.

Langzaam begint het stof van de verkiezingsuitslag neer te dalen. Alle stemmen zijn geteld, informateur Wouter Koolmees heeft de eerste verkennende gesprekken gevoerd met de verschillende Tweede Kamerfracties en komende woensdag wordt de nieuwe Tweede Kamer officieel geïnstalleerd. Daarna maar weer even afwachten hoe nu verder?

Met zo'n 18% van alle stemmen is D66 nagenoeg zeker de grootste partij van het land geworden, maar ook als ze de nummer 2 wordt, zal het toch wel deze partij worden die het voortouw mag nemen bij de formatie van een nieuw kabinet. Voor landbouw en platteland kan dat behoorlijke consequenties hebben, want D66 denkt behoorlijk anders over deze onderwerpen dan de winnaar en ook de nummer 2 van de vorige verkiezingen.

CDA sluit onteigenen van boeren niet uit als dat nodig is om uit de stikstofimpasse te komen. Dat bleek gisterenavond tijden het door Eva Jinek gepresenteerde programma De Strijd om de kiezer waar partijleiders Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Henri Bontenbal (CDA) te gast waren. 

Al heel lang is duidelijk dat de specifiek Nederlandse draai aan de stikstofproblematiek elders op de wereld volstrekt niet wordt herkend. Daar wordt het gezien als een bizar stukje Hollandse gekkigheid, zoals je daar in dat kleine landje aan de Noordzee meer uitingen van ziet.

Het ondernemersklimaat moet sterk verbeterd worden, de voedselzekerheid vergroot en de aanpak van de stikstofproblematiek moet fundamenteel anders. Dit schrijven acht organisaties in een gezamenlijk visiedocument over de toekomst van de landbouw.

Verkiezingstijd is ook proefballonnetjestijd. Niet alleen voor lobbyclubs met een lumineus idee, maar ook voor organisaties en instellingen die zichzelf als respectabele instituten zien. Geen wonder dus dat deze week ook het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een ballonnetje opblies en de lucht instuurde. 'Landbouw- en Natuurverkenning' staat erop. Er wordt al volop naar gekeken en gegrepen.

Wie vorige week dacht dat het met de 1-mol-grens nu wel snor zit, heeft zich vergist. Er is te vroeg gejuicht. De mol ligt stil voor de finish. Het restant van het demissionaire kabinet-Schoof maakt er intern ruzie over. Voor de BBB is het een kroonjuweel, maar de VVD ligt dwars.

Tijdens de laatste vergadering van de huidige Tweede Kamer nam de Tweede Kamer donderdagavond, tussen alle andere zaken door, eindelijk een motie aan over verhoging van de rekenkundige ondergrens naar 1 mol. Mooi gedaan, want met een twee derde meerderheid van alle stemmen in de Kamer aangenomen.

Wageningen Universiteit was er afgelopen weekend als de kippen bij om demissionair staatssecretaris Jean Rummenie op het matje te roepen toen hij een wolvenrapport van de onderzoeksfabriek WUR als onbruikbaar betitelde. De voorlichter van de WUR haastte zich in opdracht van het bestuur naar nu.nl om de staatssecretaris te kapittelen. Rummenie had toch zelf om het onderzoek gevraagd!

Na de presentatie van de begroting 2026 waren er deze week weer de Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer. Het was, zeker met de verkiezingen van over anderhalve maand, een mooi politiek moment om alle lopende zaken nog eens tegen het licht te houden. Wat is er geleverd en wat zit er nog aan te komen?

Nederland moet van het stikstofslot af, zodat de vergunningverlening weer op gang komt. Het kabinet gaat daarvoor door met de uitwerking van het Startpakket dat in het voorjaar werd gepresenteerd, aldus koning Willem-Alexander vanmiddag namens demissionair kabinet Schoof in de troonrede. Komende tijd gaan de bewindslieden in gesprek met de Tweede Kamer, provincies en waterschappen over toekomstbestendige landbouw in kader van de Nota Ruimte. 

Het was voor de stikstofleiders en -lijders in ons land weer een weinig verheffende week. Met dank aan de vervolmakers van het stikstofdoolhof, voegde de Raad van State eind vorige week nog een categorie knelgevallen toe aan het leger vergunningloze veehouders. Alsof de interne salderingsuitspraak van november vorig jaar nog niet genoeg was.