Waarom spanning rond melkprijs Fonterra toeneemt

Het nieuwe seizoen dient zich alweer bijna aan in Nieuw-Zeeland. Woensdag komt naar buiten welke voorzet Fonterra de melkveehouders gaat geven. Niet alleen belangrijk voor melkveehouders in Nieuw-Zeeland, maar ook die in andere belangrijke exporterende regio's. Boerenbusiness zet op een rij wat er speelt. 

Nieuw-Zeeland kon heel lang profiteren van melkprijzen die ruim voldoende waren om de kosten te dekken. Met een kostprijs van 5,25 Nieuw-Zeelandse dollar, omgerekend 23,12 euro per 100 kg melk, bij 4 procent vet en 3,3 procent eiwit, ligt deze dan ook veel lager dan die in Nederland. Daar rekent de bank met een 34 euro per 100 kg melk. 

Een trendbreuk deed zich in 2014/15 voor. Net nadat Europa te maken kreeg met een dichte Russische grens, produceerden de kiwi's een record volume aan melk. Het leverde voor melkveehouders die leveren aan Fonterra een treurige melkprijs op van 4,65 NZ-dollar per kg Milk Solid (MS), een basis van 4,4 NZ-dollar en een dividend van 0,25 NZ-dollar. Omgerekend naar euro's een prijs van 20,48 euro. Het betekent een gat van 2,64 euro per 100 kg melk of een verlies van 48.420 euro op een gemiddelde kudde. 

Seizoen 2015/16 pakt zelfs nog slechter uit voor de melkveehouders. De prognose voor de Fonterra-melkprijs inclusief dividend staat op 4,35 tot 4,45 NZ-dollar per kg MS,19,16 tot 19,60 euro per 100 kg melk. Een gat van 3,96 tot 3,52 euro. Het is nog niet bekend hoeveel een gemiddelde kudde over 2015/16 aan melk geproduceerd heeft. Wel is bekend dat de omvang van veestapel weer gedaald is naar het niveau van 2013. Globaal kan gesteld worden dat een bedrijf met een gemiddelde kudde nog eens tussen de 60.000 en 70.000 euro verlies gaat incasseren.      

Na twee jaar met verliezen ziet het er naar uit dat er nog een derde jaar gaat volgen. Nu begint het spannend te worden. Zo blijkt uit Nieuw-Zeelandse bronnen dat het met name de sharemilkers zijn die zich in een lastige positie bevinden. Dit doordat het vermogen van deze groep in de kudde en het bedrijf zit. Zij moeten de balans gaan opmaken of het de moeite waard is om in de sector te blijven.

De Federated Farmers, belangenbehartiger voor agrarische ondernemers, hekelt hierbij het tijdstip dat een nieuwe prijs naar buiten komt. Dinsdag wordt er vergaderd, waarna woensdag de prijs naar buiten komt. Maar juist nu de meeste melkers de koeien al aan het droogzetten zijn in voorbereiding op de winter kan er nog slecht bijgestuurd worden. 

Een nog groter probleem is dat niemand een idee heeft welke koers de prijs gaat inzetten. De prognoses van analisten lopen uiteen van 4,43 NZ-dollar tot een 6 NZ-dollar per kg MS. De meerderheid noemt een 4,60. Ruim onder kostprijs. Hoewel de prijs van volle melkpoeder op de laatste veiling weer steeg naar 2.252 Amerikaanse dollar per ton, ligt dit nog ver onder het langjarig gemiddelde van 3.050 dollar per ton.

Er is weinig vertrouwen over dat 2016 nog herstel gaat brengen, maar in 2017 ligt dit anders. Nieuw-Zeeland signaleert een afname in de groei van de melkproductie en hoopt dat dit in 2017 de prijs uit de gevarenzone gaat trekken. Die 6 NZ-dollar, 26,42 euro, wordt dan ook veelal voor het einde van het seizoen genoemd.   

En nu maar duimen dat het hier niet om valse hoop gaat. De Global Dairy Trade (GDT) is de belangrijkste toonzetter voor de melkprijs van Fonterra en lonkt alweer naar december. Na de grote dalingen zijn prijzen zich weer aan het herpakken, maar door het kleine volume wat verhandeld wordt is het te vroeg om van herstel te spreken. 

Stel nu dat melkveehouders er in geloven dat die 6 NZ-dollar haalbaar is, dan gaan ze de bedrijfsvoering daarop afstellen. Wat logischerwijs meer melk betekent en dit kan de markt juist niet gebruiken. Wel krijgen melkveehouders vanaf eind mei via het melkcontract op de NZX de kans om zelf de prijs vast te klikken, maar dit gaat waarschijnlijk alleen gebeuren als ze geloven dat de prijs gaat dalen. Daarnaast is het alleen interessant wanneer de melkprijs boven kostprijs staat.  

De markt nadert een belangrijk kruispunt. Fonterra floreert, maar melkveehouders hebben het lastig. Groeiende schulden maken de sector kwetsbaar voor negatieve verrassingen. Het lukte Nieuw-Zeelandse grootste zuivelaar heel 2015 niet om de markt goed in te schatten. Iets om in gedachten te houden wanneer de melkprijs voor seizoen 2016/17 naar buiten komt. Dat een zuivelaar het flink mis kan hebben bewijst bijvoorbeeld Murray Gouldburn in Australië, omvang was ook hier geen garantie.    

1 NZ-dollar = 0,6033 euro 

Herma van den Pol

Herma van den Pol werkt sinds 2011 bij Boerenbusiness en heeft zich door de jaren heen ontwikkeld tot marktexpert Melk & Voer. Daarnaast is zij wekelijks te zien in de marktflits over de zuivelmarkt.

h.vandenpol@boerenbusiness.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.