Dinsdag 16 mei debatteerde de Eerste Kamer over de invoering van het stelsel van fosfaatrechten en de wet grondgebonden groei melkveehouderij. Lees hieronder de liveblog over het debat.
Dit is een coproductie van Esther de Snoo en Herma van den Pol.
Volgende week dinsdag (23 mei) wordt over beide wetsvoorstellen gestemd in de Eerste Kamer. De vergadering is gesloten om 23:11 uur. Daarmee is ook onze liveblog gesloten.
Update 23:07 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): De melkproductie per koe kunnen we niet reguleren. De overheid ziet wel toe op dierenwelzijn en daar moet dit over gaan, niet over het aantal liters per koe.
Update 22:57 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): De sector zit momenteel niet op slot en zal in de toekomst ook niet op slot komen te zitten door de wetgeving. De koeien die minder productief zijn, hebben een lagere fosfaatexcretie. Het stelsel houdt rekening met de productiviteit van koeien. Daarom is het fosfaatrechtenstelsel slimmer dan de dierrechten. Hij ontraadt daarmee al 3 ingediende moties.
Update 22:46 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Nederland moet blij zijn met de coulante houding van Brussel. Feitelijk overtreden we al voor het derde jaar de normen. We moeten blij zijn dat we de kans hebben gekregen om deze overtreding te herstellen.
De derogatie is niet per se een belang voor een individueel bedrijf. Datzelfde geldt ook voor biologische bedrijven. Er is namelijk een milieutechnisch en maatschappelijk belang gekoppeld aan de derogatie. Voor het algemeen belang mag je van iedereen verwachten dat zij een bijdrage leveren.
Dit geldt dus voor alle bedrijven die zijn gegroeid, zeker de bedrijven die na juli 2015 zijn gegroeid. Alle groeiers (biologische en grondgebonden of niet) mogen we vragen om hun bijdrage te leveren.
Update 22:42 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): De knelgevallencommissie moet kunnen adviseren hoe de knelgevallenregeling kan worden uitgebreid en welke criteria daarbij worden gehanteerd. Dit moet vertaald worden in een AMvB. RVO zal de knelgevallen individueel gaan beoordelen.
De fiscale afschrijving van fosfaatrechten heb ik nog niet helemaal duidelijk. Ik ga deze wens van de Kamer wel mogelijk maken. Hoe ik dat ga doen, weet ik nog niet. Deze zal in ieder geval niet gereed zijn voor de stemming.
Update 22:36 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): De fosfaatbank is niet bedoeld voor generieke maatregelen. De fosfaatbank is bedoeld voor de uitgifte van fosfaatrechten aan specifieke gevallen, zoals jonge boeren en grondgebonden bedrijven. De melkveehouderij is opgebouwd uit familiebedrijven en op die manier zijn melkveehouders het sterkst.
Update 22:24 uur
Niko Kofferman (PvdD): Ik dien een motie in voor het instellen van een maximale melkproductie per koe. Daarbij moet weidegang gekoppeld worden aan de fosfaatproductie. De melkgifte van melkkoeien is enorm opgevoerd. Daar moet paal en perk aan gesteld worden. De koeien worden letterlijk uitgemolken.
Update 22:18 uur
René Dercksen (PVV): Hoe moeten wij een wet goedkeuren, waarvan nog niet eens duidelijk is hoe de knelgevallenregeling eruit komt te zien. 400 tot 500 melkveehouders zullen een rechtszaak gaan aanspannen tegen het reductieplan. Het dreigt een juridisch steekspel te gaan worden.
Update 22:12 uur
Lambert Verheijen (PvdA): Ik hoop dat het fosfaatstelsel de eindstreep haalt. Daarmee hoop ik dat we het voor elkaar gaan krijgen om de derogatie binnen te slepen.
Update 22:06 uur
Meta Meijer (SP): Ik dien een motie in voor niet-verhandelbare rechten. Deze rechten moeten uitgegeven worden via de fosfaatbank.
Update 22:02 uur
Marijke Vos (GroenLinks) tegen Van Dam: U zegt dat biologische mest ook is vervuild. Biologische mest heeft een eigen afzet en zij maken doorgaans geen gebruik van de derogatie. Ik wil toch graag een motie voorleggen om deze groep uit te sluiten van het fosfaatrechtenstelsel. Het is een groep die juridisch goed valt af te bakenen.
Update 21:56 uur
Sybe Schaap (VVD): De beantwoording van de staatssecretaris stemt mij positiever, misschien zelfs optimistisch. Ik ben erg sceptisch over het gebruik van de fosfaatbank, vooral bij de uitgifte aan bijzonder gevallen. Fosfaat gebruiken we om generiek af te romen. De knelgevallencommissie moet niet met 2 maten laten meten. Het advies van de commissie is niet per se bindend, maar juist sterk adviserend.
Update 21:45 uur
Paul Schnabel (D66): De positie van de biologische bedrijven zou versterkt mogen worden, ook in de toekomst.
Update 21:40 uur
Joop Atsma (CDA): De pijn komt bij heel veel bedrijven hard aan. In de beginfase is er een geleidelijke verdeling gekomen middels de fosfaatbank. Over de voer-mestcontracten moet, voor de eindstemming, de staatssecretaris ons duidelijk informeren over wat hij voor ogen heeft. De melkveehouderij is overwegend gangbaar en niet industrieel. De tegenstelling tussen biologisch en intensief is niet reëel.
Update 21:18 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Het gaat vandaag niet over het fosfaatreductieplan, maar over de wet fosfaatrechten. Ik acht de uitspraak van de rechter aanvechtbaar en ga daarom ook in hoger beroep.
Update 21:15 uur
René Dercksen (PVV): U vraagt ons een wet goed te keuren met een knelgevallenregeling, waarvan de rechter onlangs heeft gezegd dat deze niet juist is. Dit omdat de ondernemers disproportioneel belast zouden zijn, als gevolg van het fosfaatreductieplan. Dat schuurt.
Update 21:08 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Elke kilo fosfaat, die op een biologisch bedrijf wordt geproduceerd, telt net zo zwaar mee als de kilo's fosfaat op een niet-biologisch bedrijf (bij overschrijding van het fosfaatplafond). Dan is het dus ook redelijk om van de biologische bedrijven een bijdrage te vragen om de fosfaatproductie onder het plafond te krijgen.
Update 21:02 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Biologische bedrijven zijn vaak grondgebonden bedrijven. Daar geldt al een uitzondering voor, via de wet grondgebonden groei. Er is daarom gekozen om geen specifieke uitzondering te maken voor de overige voor biologische bedrijven.
Update 20:46 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Wat is plan B? Er is geen reden voor pessimisme. Soms is het even doorbijten, ook voor de individuele bedrijven, maar we moeten wel vasthouden aan de uitgezette koers. Dan is er namelijk ook geen plan B nodig. Het in werking treden van het voerspoor is uitgesteld tot 15 augustus, maar de verwachting is dat dit niet nodig zal zijn.
Er zijn nog meer mogelijkheden voor fosfaatreductie. Zo is er wellicht meer haalbaar via het voerspoor en heb ik afspraken gemaakt met de varkenssector. Dieren die nu naar België zijn verplaatst, kunnen in 2018 terugkeren, maar dan onder het stelsel van fosfaatrechten.
Update 20:36 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): De definitieve cijfers over fosfaat komen in juni. Het uitgangspunt voor Brussel is het totale nationale productieplafond fosfaat. Het doel is om het sectorplafond niet te halen. Op basis daarvan is de voorlopige opgave 6,6 miljoen kilo fosfaat. Ik ben positief daarover en denk dat we die opgave gaan halen. In Nederland hebben we de verdeling op basis van de sectoren gemaakt.
Update 20:26 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Naar verschillende voer- en mestcontracten vindt nog een onderzoek plaats. Via een amendement is dit meegenomen in de wet. Voordat de fosfaatrechten ingaan, kom ik met meer informatie hierover. Er komt ook een overleg met het ministerie van Financiën over de afschrijving van de fosfaatrechten.
Er komt geen regeling om nieuwe en uitbreidende biologische melkveehouders te ontzien. Van de biologische bedrijven is ongeveer 90 procent grondgebonden, en die zijn al uitgesloten. Er is geen ruimte om naast een uitzondering grondgebonden bedrijf ook nog een uitzondering te maken voor een bepaald type bedrijf.
Update 20:15 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Een ander punt van aandacht is dat handel ten kost gaat van de extensieve bedrijven. De rechten in de fosfaatbank kunnen worden uitgedeeld op basis van weidegang en jonge boeren, doelen die verder gaan de Europese normen. Dit zou via een tender en via een puntensysteem kunnen.
Die rechten vormen een soort van ontheffingen. Toch moet een belangrijk deel van de verduurzaming van de melkveehouderij binnen de familiebedrijven plaatsvinden.
Update 20:05 uur
Peter Schalk (SGP): Bij de individuele casussen moet men rekening houden met de afroming bij overige melkveehouders, maar juist bij groepen moet men rekening houden met compensatie. Hoe kan dat? Van Dam: 'Alleen in zeer uitzonderlijke gevallen komt een individuele beoordeling.'
Joop Atsma vraagt opnieuw om meer tijd voor de knelgevallencommissie. Nu is het advies om de commissie op 1 juli 2017 te hebben. Dit vanwege de complexiteit van de casussen. Van Dam: Uitstel tot 1 september echt niet mogelijk, dus blijft juli voorlopig staan.
Update 19:54 uur
Sybe Schaap: De commissie kan verschillende categorieën aanbrengen, maar RVO levert het maatwerk? Roel Kuiper (CU) vraagt of er echt geen fosfaatruimte is voor knelgevallen. Van Dam stelt dat een verruiming van de knelgevallen minder rechten voor de overige bedrijven inhoudt. Daarmee worden de niet-grondgebonden bedrijven bedoeld.
Update 19:40 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): 'We moeten van best ver komen in onze gesprekken met de Europese Commissie.' Dat is Van Dam zijn reactie op de vraag van Schalk over verruiming dan wel afschaffing van het plafond. Het maakt dat er niet veel mogelijk is.
De keuze voor één peildatum is gemaakt om te voorkomen dat er meer groeiruimte ontstaat voor bedrijven, die bewust wel een groeikeuze hebben gemaakt. Dit in tegenstelling tot de bedrijven die geen groei realiseerden. Ook heeft Dijksma zeer tijdig gewaarschuwd dat er geen onbeperkte groei mogelijk was. Dit refereert aan artikel 1, genoemd in het kort geding fosfaat. Daarover klinken zorgen bij de Kamerleden. Onteigening gaat niet op, want het gaat hier om regulering.
Update 19:23 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Het zesde Actieprogramma moet wel naar tevredenheid zijn voor de derogatie. De eerste verkennende gesprekken daarvoor zijn ondertussen gevoerd. Waarom is er niet eerder ingegrepen? Er was gerekend op groei, maar binnen de grenzen die er waren. Het was de afweging om de fosfaatproductie niet direct te limiteren.
Update 19:20 uur
Martijn van Dam (staatssecretaris): Van Dam vindt dat een beoordeling voor de derogatie gemaakt moet worden op het moment dat het fosfaatrechtenstelsel in werking treedt. Dat is dus op 1 januari 2018. 'We borgen het productieplafond, omdat we er aan gecommitteerd zijn. Het stelsel gaat werken wanneer we daaraan gebonden zijn. Aan het einde van het jaar moeten we zelf een afweging maken of er voldoende zicht is op de derogatie om het stelsel in werking te laten treden.'
Update 17:20 uur
René Dercksen (PVV): 'Mest is een waardevolle grondstof, die we kunnen verwaarden. Het fosfaatrechtenstelsel leidt tot een minder gevarieerde sector en tot de slacht van 160.000 gezonde koeien.' Hij is kritisch over mestbeleid en verwijst naar onderzoeken van het Mesdagfonds, de waternorm en het fosfaat in Randstad.
Update 16:41 uur
Lambert Verheijen (PvdA): De kans op mestfraude moet geminimaliseerd worden.
Meta Meijer (SP): Tot 2,5 GVE zijn er geen rechten nodig. Pas daarna moeten er rechten gekocht worden. Ook ziet Meijer liever een rechtenverdeling via de fosfaatbank in plaats van de verhandelbare rechten. De SP houdt daarnaast een groot pleidooi om biologische melkveehouders te ontzien.
Update 16:20 uur
Marijke Vos (GroenLinks): 'Ik lees vooral dreigende taal in de brief van 12 mei over het kort geding.' Ze vraagt om opheldering. Die opheldering moet duidelijk maken of er met terugwerkende kracht een boete kan volgen.
Ook zijn er bij Vos twijfels over de uitzondering van de bijzondere koeienrassen, met name wanneer er ook melkvee op het bedrijf loopt. Dit omdat er een inkomen behaald moet worden en de bijzondere rassen alleen dat niet bij elkaar kunnen halen.
Update 16:15 uur
Marijke Vos (GroenLinks): Er zijn zeker zorgen over het fosfaatreductieplan. Ook wordt er een verband gezien tussen het kort geding fosfaat en het fosfaatrechtenstelsel 2018.
Daarnaast voert Vos een pleidooi voor de biologische bedrijven die op 2 juli 2015 in omschakeling waren. Zij vraagt zich af waarom de staatssecretaris zich alleen richt op de melkveehouderij en niet op de geiten- en vleesveehouderij. Die zijn namelijk ook gegroeid.
Sybe Schaap (VVD): Schaap wil een herinvoering van het ontwikkelings- en saneringsfonds om zo een versnelde uittreding te bevorderen. Boeren en tuinders, die willen stoppen, vormen een rem voor de innovatie en ontwikkeling van de sector.
Peter Schalk (SGP): Schalk heeft kritiek op de harde datum van 2 juli 2015. Waarom wordt er niet voor gekozen om ondernemers de keuze tegen geven uit een referentie of een bepaalde periode? Hij maakt ook een vergelijking met de varkensrechten.
Daarnaast wordt de nitraatrichtlijn nu opgehangen aan fosfaat, maar hoe kan het fosfaatplafond dan op waterkwaliteit gaan sturen? Hij pleit voor een hervorming van het actieprogramma.
Paul Schnabel (D66): Merkt op dat het kabinet voorzichtig is wanneer er gepraat wordt over de derogatie. 'Hoe stevig zijn de uitspraken vanuit Brussel? Is er ook een plan B als de derogatie wel verdwijnt.'
Hij rekent voor dat het CBS, zonder maatregelen, uitging van 95,6 miljoen kilo fosfaatproductie door melkvee. Het plafond staat op 84,9 miljoen kilo. Het sectorplan voorziet in een productie van 89,9 miljoen kilo. Tegelijkertijd is er het landelijk plafond. Om het doel te halen, moeten er dan nog ergens 6 tot 7 miljoen kilo fosfaat worden gereduceerd.
Schnabel signaleert dat er een spanning ontstaat tussen het totaal aan bedrijven en degenen die daadwerkelijk gebruik maken van de derogatie.
Update 15:00 uur
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
