Geef pachter plek in de pachtkamer

In de komende maanden wordt onder regie van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gesproken over het vernieuwen van het pachtstelsel. Een belangrijk onderdeel van het pachtstelsel is de rechtspraak van de pachtkamers. Recent is dat nogmaals onderstreept met het (voorlopige) arrest over de fosfaatrechten. Daarom is het goed om het functioneren van de pachtkamers tegen het licht te houden.

De uitspraak over de fosfaatrechten leidde tot de nodige commotie, niet in de laatste plaats door de oppervlakkige juridische onderbouwing van de uitspraak. Dit roept de vraag op of sprake is van een zekere willekeur of voorkeur voor de belangen van de verpachters. Iedere pachtkamer heeft 2 deskundige leden namens pachters en verpachters, dat zijn in de praktijk veelal rentmeesters.

Naast de deskundige leden, zijn er ook 1 of 3 rechters die de specifieke juridische kennis in huis hebben. Met andere woorden: deze deskundige leden hebben een gewichtige stem binnen de pachtkamer. Echter, wordt deze stem voldoende evenwichtig, onafhankelijk en transparant uitgesproken?

Uitvoerende rol
De rol van de rentmeesters is daarbij van belang. Vroeger waren de rentmeesters evenwichtige beheerders, die (mede) het pachtbeleid voor de verpachter bepaalden. Nu zie je dat rentmeesters meer uitvoerend en budgettair gedreven zijn, en als verlengstuk optreden van de verpachter. Ik hoorde van een pachter dat zijn rentmeester al ruim voor de uitspraak stellig verklaarde dat de fosfaatrechten ook van de verpachter zijn. Een andere NVR-rentmeester schrijft een verhaal in de krant waarin hij nogal eenzijdig pleit voor hogere pachtprijzen.

Dit zijn 2 voorbeelden waaruit blijkt dat de rentmeesters nu anders in de wedstrijd zitten dan vroeger. In ieder geval is het niet evenwichtig noch onafhankelijk. Ik vrees dat hier sprake zou kunnen zijn van 'wiens brood men eet, wiens woord men spreekt'. Het bevestigt tevens mijn gevoel dat een rentmeester niet meer per definitie de onafhankelijke, evenwichtige en kundige beheerder is, die tussen de pachter en verpachter staat.

Complexiteit toegenomen
De pachter is echter ook niet meer hetzelfde als vroeger. Het agrarische vak is veel complexer geworden en je moet echt in de materie zitten om het juiste gevoel bij pachtzaken te hebben. Het kennis- en opleidingsniveau van pachters is veel beter dan vroeger. Zij kunnen hun kant van het verhaal goed duiden. Ik ben ervan overtuigd dat er genoeg pachters zijn met de competenties om deskundige te worden in de pachtkamer.

Datzelfde geldt voor de verpachters. De weg is daarom vrij om uitsluitend deskundige leden te benoemen die pachter of verpachter zijn. Uiteraard met een gelijk aantal per pachtkamer. Dat is helder, zorgt voor een betere reflectie met de praktijk en een directe relatie tussen pachter, verpachter en rechtspraak. Vooral dat laatste kan het vertrouwen in de rechtspraak doen groeien.  

Alfred Jansen

Alfred Jansen is bestuurder veiligheid en pacht bij LTO Nederland, rentmeester en hij heeft een boerderij met kalveren en akkerbouw. In zijn opinies schetst hij de ontwikkelingen in de markt van agrarisch onroerend en dierrechten.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.