Europese aardappelmarkt danst op een vulkaan

Fritesverwerkers in Noordwest-Europa roepen in koor dat ze de productie hebben verhoogd of gaan verhogen. Zo wil Farm Frites in 2025 circa 1 miljoen ton frites produceren, waarmee de aardappelteler wordt aangemoedigd om meer aardappelen te telen. Dat animeren wordt versterkt door de ontwikkeling in de Europese markt van concurrerende gewassen die al een tijd laag renderen, zoals suikerbieten en tarwe.

Vanaf 2015 is het Europees areaal consumptieaardappelen met een paar procent per jaar gegroeid, waarbij de markt bij de minste of geringste gunstige groeiomstandigheden dreigt te imploderen. Oogstjaar 2017 was daar een perfect voorbeeld van. De Europese aardappeloogst was in dat jaar bovengemiddeld, waardoor de marktprijs al in het groeiseizoen door de hoeven ging (€10 en lager). In jaren dat de natuur rampspoed brengt, kan de gemiddelde marktprijs boven het niveau van €15 blijven. Denk aan oogstjaar 2016, toen in Zuidoost-Nederland een deel van de aardappelen verzoop.

Datzelfde gold in oogstjaar 2018, toen droogte in veruit het grootste deel van Europa resulteerde in een minimale gemiddelde hectareopbrengst. In sommige teeltgebieden (zoals Zeeland) viel de oogst dusdanig tegen dat dit, vaak in combinatie met de contractverplichtingen, een minimaal saldo per hectare bracht.

Natuur vinger in de pap
De conclusie is dat de natuur een grote vinger in de pap heeft voor wat betreft de ontwikkeling van de marktprijs. In de basis worden in Europa (zeker in de laatste 10 jaar) altijd voldoende aardappelen geteeld om aan de grondstofhonger van de verwerkers te voldoen. Een groot deel van de aardappelen wordt van tevoren vastgelegd op een afgesproken prijs. Het beetje dat niet is gecontracteerd, wordt afgerekend op dagprijsniveau. In het geval dat de hectareopbrengst bovengemiddeld is, zoals in oogstjaar 2017, worden de meeleverkilo’s op een uiterst povere marktprijs afgewikkeld.

In oogstjaar 2018 viel in veel gevallen de gemiddelde hectareopbrengst dusdanig tegen dat er niets extra meer was af te rekenen. Kortom: in een jaar van overschotten zijn we dankbaar met een contract, en in een jaar met tekorten had het vastleggen van aardappelen wel een tandje minder gemogen. 

Contractprijs plus niveau
Het meest tevreden is de 'markt' met een prijsontwikkeling tussen €15 en €20; wellicht een scenario voor de komende maanden. Een contractprijs plus niveau, een markt waar iedereen tevreden mee kan zijn. Echter, kijk eens over de schutting naar volgend seizoen. Na een tevreden oogstjaar (2019) is het een wetmatigheid in de markt dat het Europese areaal voor 2020 verder uitbreidt. Als de natuur geen rampspoed brengt, dan zijn dus ruim voldoende aardappelen beschikbaar.

Oftewel: een prijstechnisch rampjaar (zoals 2014 en 2017) ligt op de loer. In die zin wordt in de aardappelmarkt op een vulkaan gedanst, waarbij seizoenen met tekorten, maar met name met overschotten, voor extreme situaties kunnen zorgen. Als aardappelteler met kennis van zaken is voor oogstjaar 2020 een contract, en dan liefst een hectarecontract, in het huidige gesternte aan te bevelen. 

Slok op een borrel
Een fritesbakker zou zijn vastprijscontractpositie in principe kunnen gaan afbouwen. Bij een goede aardappeloogst krijgt deze namelijk toch wel de mogelijkheid grondstof onder de contractprijs te kopen. In prijstechnisch magere jaren, en dat is de laatste 10 jaar best vaak voorgekomen (zoals in 2008, 2009, 2011, 2014, 2015, 2017) kan dat een slok op een borrel schelen op de gemiddelde inkoopprijs; uitgaande van een groter areaal in de EU-5 en een gemiddelde aardappeloogst.

Afijn: de tijd gaat ons leren wat er komend oogstjaar gaat gebeuren. Om een voetbalcliché te verbasteren: de aardappel blijft rond, waarbij je nooit weet welke kant die op rolt.

Edwin Burgers

Edwin Burgers is directeur van DCA Group, wat zich richt op market consultancy en risicomanagement voor agrarisch ondernemers en de agribusiness. Hij is tevens regelmatig te zien in de marktupdate over de aardappelmarkt.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.