Economie aan vooravond spectaculaire bewegingen

De mondiale economie staat aan de vooravond van enkele spectaculaire ontwikkelingen, al schetsen veel cijfers de komende tijd een geflatteerd beeld.

De Chinese exportwaarde was in februari meer dan 60% hoger dan een jaar eerder. Nadat de regering Trump in december als een steunpakket van $900 miljard door het Congres had geloodst, doet de regering Biden er nu $1.900 miljard bovenop. En de ECB wil natuurlijk niet achterblijven: die gaan hun obligatieaankopen 'substantieel' verhogen (whatever that means).

Eerst de Chinese handelscijfers. In februari lag de exportwaarde liefst 60,6% hoger dan een jaar eerder en de import 22,2% (in US dollars). De cijfers in dat land zijn aan het begin van het jaar altijd moeilijk te interpreteren vanwege Chinees Nieuwjaar. Zo worden januari-cijfers niet gepubliceerd. Maar dit jaar speelt natuurlijk ook een fors basiseffect.

Een jaar geleden ging China in een strenge lockdown in februari en daalde de exportwaarde scherp. Dat blaast het jaar-op-jaar groeicijfer natuurlijk op. Het lijdt geen twijfel dat de Chinese internationale handel in de loop van vorig jaar spectaculair is hersteld, maar 60,6% is geflatteerd. Diverse andere indicatoren suggereren eerder een verzwakking van het groeitempo de laatste maanden dan een versnelling.

Hier komt nog even $1.900.000.000.000
De regering Biden heeft een nieuw steunpakket van $1.900 miljard door het Congres geloodst, overigens zonder een enkele stem van Republikeinse zijde. Een dikke $400 miljard hiervan bestaan uit cheques die naar burgers worden gestuurd, eigenlijk ongeacht of ze dat geld nodig hebben of niet: $1.400 per volwassene die minder verdiend dan $75.000 per jaar.

Dat zijn een hoop mensen en het is een hoop geld. Tweeverdieners die beiden onder de inkomensgrens vallen, maar samen misschien wel $150.000, krijgen uiteraard dubbel. Als ze kinderen hebben, krijgen ze ook nog belastingvoordelen. Dit steunpakket komt boven op het pakket van $900 miljard van december. Dus zeg maar dat het om $2.800 miljard gaat. Nu komt dat geld zeker niet allemaal in een keer de economie in, maar het blijft een hele smak.

Bijdragen inflatievrees
Toen de pandemie vorig jaar uitbrak, lanceerde de toenmalige regering de zogeheten CARES-wetgeving. Dat omvatte circa $2.000 miljard aan steunmaatregelen. Wat de regering Biden nu doet, lijkt op voorhand wel heel omvangrijk. Hierover is een discussie ontstaan, die onder andere heeft bijgedragen aan inflatievrees.

Maar regeringswoordvoerders zeggen dat je nooit weet hoeveel je moet doen en dat je - onder omstandigheden als de huidige - beter te veel kunt doen, dan te weinig. Ik merk verder op dat de economische achtergrond afwijkt van die een jaar geleden. Een jaar geleden kromp de Amerikaanse economie al 1,3% (kwartaal-op-kwartaal, op de Europese manier berekend) in het eerste kwartaal en met 9,0% in het tweede kwartaal.

Nu is geen sprake van toenemende maar juist van afnemende beperkingen op het openbare leven, is de economie in het vierde kwartaal met 1,0% gegroeid. De zogeheten 'NowCast' projectie van de Atlanta Fed indiceert nu ruim 2% groei (of 8,4% geannualiseerd) in het lopende kwartaal. Je krijgt nu dus een grote stimulans in een economie die beter draait.

Arbeidsmark verbetert
In het laatste deel van vorig jaar leek het erop dat de verbetering van de arbeidsmarkt stokte. De laatste cijfers over aanvragen van werkloosheidsuitkeringen bewegen weer duidelijk naar beneden. Dat is consistent met andere cijfers. Het beeld dat naar voren komt, is dat de economische groei in de VS redelijk op peil blijft en (ook zonder nieuw steunpakket) eerder aantrekt dan afzwakt.

Je vraagt je af of de Amerikaanse economie werkelijk zo'n grote stimulans nodig heeft. Ik denk het niet, maar mijn mening doet er niet toe. Belangrijker is de vraag wat de gevolgen zijn. Het lijdt geen twijfel dat de economische groei dit jaar een zeer forse verdere impuls krijgt. Dat is ook al te zien in de groeiprognoses van economen. Aangezien de werkloosheid een stuk hoger is dan een jaar geleden, keert de economie door de sterke groei in eerste instantie in een redelijk snel tempo terug naar de bezettingsgraden en dus werkloosheidspercentages van voor de pandemie.

De vraag is wat er gebeurt wanneer we daar arriveren. Het is waarschijnlijk dat de economische groei een poos boven de potentiële groei blijft. Dat kan eigenlijk slechts leiden tot 2 mogelijke gevolgen: hogere inflatie of hogere import. Of een beetje van allebei. Ik denk dat de nadruk gaat liggen op meer import, zodat de stimulans van het Bidenpakket ook de rest van de wereld tot steun is.

Inflatievrees is de laatste weken een belangrijk thema in financiële markten. De logistieke verstoringen in de wereld leiden tot knelpunten die zich vertalen in hogere prijzen. Ook de gestegen grondstoffenprijzen doen zich gelden. Verder duwen basiseffecten de jaar-op-jaar cijfers de komende tijd omhoog. De Amerikaanse inflatiecijfers over februari waren echter geruststellend. De kerninflatie daalde zelfs iets: 1,3% tegen 1,4% in januari.

Grote federale tekorten
Overigens is de ontwikkeling van de Amerikaanse overheidsfinanciën ronduit spectaculair. Onder president Trump waren de overheidsfinanciën voor de pandemie al fors verslechterd, terwijl de economie behoorlijk groeide. Een nogal ongebruikelijke gang van zaken. Sinds het uitbreken van de pandemie is sprake van een verdere verslechtering, zoals ook bij ons. Maar de Amerikaanse tekorten worden wel erg groot. Over de 12 maanden tot en met februari dit jaar bedroeg het federale tekort meer dan $3.500 miljard, ofwel ruim 16,5% BBP.

Rentestijging vormt een rem
De gestegen kapitaalmarktrente vormt wel enige rem op het geheel. De volgende grafiek laat zien dat de stijging van de kapitaalmarktrente zich heeft vertaald in een stijging van de hypotheekrente Die heeft vervolgens de laatste weken geleid tot een vermindering van de hypotheekaanvragen voor de aankoop van woningen. Een wat hogere rente werkt dus direct door in de huizenmarkt, al zijn de effecten op de gehele economie waarschijnlijk niet groot.

ECB gaat substantieel meer kopen
De ECB heeft besloten vanaf vandaag substantieel meer obligaties te kopen dan tot dusver. De ECB heeft tot deze actie besloten, omdat ze de financiële condities in de eurozone heel ruim wil houden. Tijdens de persconferentie gisteren was Christine Lagarde nogal vaag. Ze kon, of wilde niet aangeven wat 'substantieel' is. Ook zei ze expliciet dat de ECB zich niet richt op een bepaald niveau van de kapitaalmarktrente, terwijl de hele discussie de laatste tijd juist is aangewakkerd door enige rentestijging.

In plaats daarvan gaat het de ECB dus om 'financiële condities'.Gevraagd naar hoe die te beoordelen zijn, verviel Lagarde opnieuw in vaagheden in de trant van 'we kijken naar alles'. Feitelijk denk ik dat je ruime financiële condities het best zo kunt begrijpen, dat er in ruime mate goedkoop krediet beschikbaar is voor wie het wil. Dus het gaat om de rente en de beschikbaarheid van krediet. Op dat laatste heeft de ECB slechts indirect invloed.

Als ik probeer met mijn boerenverstand naar de ECB te kijken en niet met mijn 'ECB watcher's vizier' dan vraag ik mij af waar dit nog over gaat. Spaarders snakken naar een beetje rente en de ECB is gealarmeerd en meent dat ze in actie moet komen wanneer de Nederlandse kapitaalmarktrente stijgt van -0,5% naar -0,25%.

Lagarde zei in de persconferentie ook dat er van het begrotingsbeleid een grotere impuls op de bedrijvigheid uit zou moeten gaan. Ze prees het $1.900 miljard steunpakket van de regering Biden. Laat dat steunpakket nou een belangrijke oorzaak zijn van de toegenomen inflatievrees die de kapitaalmarktrente in beweging heeft gezet. Snapt u het nog?

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.