Interview 6 vragen aan Dick Zelhorst
'Inspanningen teler moeten beloond worden'
De aardappelpool van Aviko Potato heeft een bewogen jaar achter de rug met een uniek 'all time high' resultaat. Een jaarlijks prijsniveau van boven de €30 is echter een illusie.
Extreme jaren lijken elkaar steeds sneller op te volgen. De teeltrisico's nemen hierdoor toe. Toch ziet Aviko-directeur Dick Zelhorst het wel als een verantwoordelijkheid voor de aardappelverwerker om structureel een prijs uit te keren waarbij telers kunnen blijven investeren. Dit resulteert in een volhoudbare teelt waar de gehele keten bij is gebaat.
Grote verschillen
Niet iedereen gaat na afgelopen seizoen met de hoofdprijs naar huis. De onderlinge verschillen tussen telers in de aardappelpool van Aviko Potato zijn enorm. In totaal werd 20% minder geleverd dan verwacht. Wie kon beregenen behaalde een redelijke opbrengst. Langbewaarders konden zo een resultaat behalen van ruim €34 per 100 kilo. Dit is mede het gevolg van een verhoogde bewaarvergoeding tot €8 per 100 kilo.
Ook bij het contracteren dit voorjaar heeft Aviko wijzigingen doorgevoerd. Zo is er een nieuw contract dat rekening houdt met de fluctuerende teeltkosten. Deze stappen passen binnen de strategie die de Cosun-dochter volgt. Een interview met directeur Dick Zelhorst over de unieke positie die het bedrijf in de aardappelsector heeft.
Jullie ontvingen 20% minder aardappelen in de pool zonder voorverkoop. Is dat volledig aan de droogte toe te schrijven?
"Deze lagere opbrengst ligt in lijn met cijfers over de aardappeloogst in heel Europa. Het heeft puur met droogte te maken. De pool groeide het afgelopen jaar met zo’n 5%. Onze totale verwerkingscapaciteit neemt navenant toe. Ook zijn we dit seizoen gestart met een pool in Noord-Frankrijk. Vorig seizoen heeft daar een pilot gedraaid. Franse aardappeltelers zijn gewend aan vaste prijs contracten maar de belangstelling is groot. Wat aanspreekt is dat de risico's van het niet kunnen leveren beperkt zijn. Het is geen 'restantenpool' met overkilo’s maar een netto tonnenpool. De aardappelen gaan we hoofdzakelijk in onze fabriek in Proven (Be) verwerken."
De aansluiting tussen de oude en nieuwe oogst is nu het onderwerp van gesprek. Wordt deze extra bemoeilijkt door de huidige droogte?
"Qua droogte zijn er grote regioverschillen. In Zuid-Duitsland is recent 25 millimeter gevallen. België kreeg dit voorjaar meer water, maar daar is het nu ook droog. In Nederland heeft het gebrek aan neerslag zeker effect op de vroege aardappelen. Die moeten nu tonnen produceren en de droogte en hitte vertragen de groei. In het Duitse Rijnland wordt momenteel gestart met de vroege oogst. Door een goede uitgangspositie beschikt Aviko over voldoende aardappelen. We hebben geen aardappelen uit Zuid-Frankrijk nodig. Voor de hoofdoogst is het nog te vroeg om iets te zeggen over de opbrengst. Die moet immers nog groeien. De gewassen staan er gemiddeld goed op."
Aviko maakt deel uit van een coöperatie en is zo eigendom van de akkerbouwsector. Voelt dit aan als een voortrekkersrol binnen de aardappelsector?
"Ik ben zeker van mening dat we een verantwoordelijkheid hebben naar de Nederlandse akkerbouwsector, die gezamenlijk eigenaar zijn. De aardappeltelerscommissie (ATC), de afvaardiging van vanuit onze telers, is daarin onze sparringpartner. Het is onze verantwoordelijkheid als aardappelverwerker een prijs te realiseren waarvoor telers structureel kunnen blijven telen en investeren in hun bedrijf. Naast de pool betekent dit zoeken naar contractvormen die hier recht aan doen. Het kostenindexcontract is hier een voorbeeld van. Stijgt de kostprijs, dan stijgt de contractprijs. Het bonus-malussysteem voor de kwaliteit, waarin de malus is komen te vervallen, en de hogere bewaarvergoeding zijn andere wijzigen op dit vlak. Je moet de stijgende teeltkosten op de lange termijn goed kunnen maken in de markt, anders stopt het. Telers kunnen via de ATC meedenken over de contracten en aardappelen verkopen via de pool. Dat is uniek binnen onze sector. Neem thema's als duurzaamheid, het verdwijnen van kiemremmer Chloor IPC en loofdoding met diquat. We gaan hierover in overleg met onze telers en maken samen keuzes over de aanpak, Samenwerken met onze telers is cruciaal."
Kan Aviko naast meer inspraak in de voorwaarden ook een hogere prijs bieden ten opzichte van de concurrenten?
"De teler moet een boterham kunnen verdienen, maar Aviko moet ook competitief blijven in de markt. Naar die balans is het continu zoeken. Door bijvoorbeeld uitdagingen bij de bewaring en loofdoding stijgen de teeltkosten in Europa harder dan in de VS. Daar ligt het gevaar op de loer. We opereren nu eenmaal op een wereldmarkt. Gebeurt dit niet, dan krijg je scheefgroei. Op dit moment produceert Europa goedkoper dan de VS, maar we moeten de kostprijs scherp in de gaten houden en waar mogelijk verlagen. Een fors hogere prijs betalen gaat dus niet zomaar. Het resultaat van de pool is dit seizoen zeer lonend geweest. Langbewaarders realiseren een prijs die in de vrije markt nimmer haalbaar was."
Of je wat verdient hebt afgelopen seizoen hangt sterk af van de beregeningsmogelijkheden. Moet Aviko dit stimuleren?
"Het kunnen beregenen is zeker een belangrijk criterium. We brengen dit steeds goed in kaart. Tegelijk speelt bij ons mee wat de ideale bedrijfsgrootte is. Aardappeltelers die zo groot worden dat ze de organisatie niet meer rondkrijgen vormen een risico. Hoe gaat dat in de toekomst met de toenemende schaalgrootte? Zeker bij arbeidspieken als beregenen of rooien merk je dit terug. Grote bedrijven vergen een enorme menseninzet. Middelgrote bedrijven presteren dan beter, zoals we ook afgelopen jaar terugzagen. Een aardappelareaal van 40 tot 80 hectare per bedrijf is naar onze mening ideaal. Dit zijn (semi-)familiebedrijven die de arbeidspieken meestal aankunnen. Tevens zijn ze groot genoeg om te blijven investeren in hun bedrijf. Er zit een maximum aan het areaal per bedrijf in relatie tot opbrengst en kwaliteit."
Klimaatverandering of niet, de weersextremen nemen toe. Hoe wapenen jullie je hiertegen?
"Extreem weer is een grote bedreiging voor de aardappelsector waardoor de risico's toenemen. Naast het gevaar op een misoogst resulteert het in een kostenstijging. Als sector moeten we bereid zijn om deze kosten mee te nemen. Doe je dat niet, dan kan een teler niet investeren en stopt de aardappelteelt. Het moet rendabel blijven. De actuele situatie is overigens wel anders dan vorig jaar en ook de regioverschillen zijn groot. De droogte lijkt minder nijpend. Ondanks deze extremen moeten teler en verwerker beide een boterham verdienen. De unieke structuur van Aviko, waarbij de revenuen van Aviko terugvloeien naar de akkerbouwsector, draagt daar in ieder geval aan bij"
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
