5 vragen aan Judith de Roos
'Voorzichtig omgaan met octrooirechtbesluit'
Het Europees Octrooibureau heeft besloten dat het niet langer mogelijk is om octrooi aan te vragen op klassiek veredelde planten. Bij brancheorganisatie Plantum werd de champagne ontkurkt. Jurist Judith Roos houdt echter nog een slag om de arm. Na 7 jaar strijd is nog niet te zeggen of veredelaars en boeren kunnen rekenen op rassen zonder octrooirechten.
Sinds 2010 wordt gestreden om toegang tot planten te behouden die via klassieke veredeling zijn verkregen. Dit wordt door het verlenen van octrooien op het spel gezet. Op 29 juni besloot het Europees Octrooibureau dat planten, die het gevolg zijn van ‘wezenlijke biologische processen’, niet te beschermen zijn met het octrooirecht. Dat is mooi. Judith de Roos, jurist bij brancheorganisatie Plantum, legt uit waarom niet alles in kannen en kruiken is.
Eindelijk heeft het Europees Octrooibureau een besluit genomen. Kan het dossier worden gesloten?
“Nog niet helemaal. We hebben wel champagne gedronken, na onze persconferentie op 30 juni, maar over een aantal zaken moet nog duidelijkheid komen. Zo liggen er een heel aantal octrooiaanvragen op planten. Het is de vraag hoe het octrooibureau hier mee omgaat. We zijn daarom afwachtend. Er is nu gefocust op klassieke veredelingsmethoden. Hoe wordt omgegaan met plantenveredelingsmethoden die gebruik maken van een technische ingreep, zoals geïnduceerde mutaties (blootstelling aan chemische stoffen of straling), is afwachten. Wat veel in het nieuws is geweest, is een speciale eigenschap in brouwgerst. Carlsberg en Heineken hebben hier patent op aangevraagd. Daar is veel om te doen. Omdat de eigenschap geselecteerd is uit nakomelingen van een groot aantal willekeurige mutaties, is het de vraag of dit wel echt inventief is. Dit octrooi kan niet op grond van de uitzondering op klassieke veredeling worden afgewezen, maar misschien wel om een andere reden. Indien een octrooi op een technisch verkregen eigenschap wordt toegekend, maar blijkt dezelfde eigenschap achteraf ook in de natuur voor te komen, dan geldt het octrooi niet voor het gebruik van die natuurlijke planten. Ook dat is goed nieuws.”
Wat is het gevolg van het besluit op bestaande octrooien?
“Er is bijvoorbeeld reeds een octrooi toegekend op een uienras dat resistentie heeft tegen valse meeldauw. Het is afwachten hoe het bureau hier nu mee omgaat, maar het is niet te verwachten dat dit wordt teruggedraaid. Wel is het mogelijk dat dit octrooi voor de nationale rechter wordt aangevochten. De meeste octrooien zijn echter nog in afwachting van verlening, zoals bijvoorbeeld knolvoetresistentie in kool. Verwacht wordt dat deze aanvragen nu allemaal worden afgewezen.”
Plantum is enorm druk met deze zaak. Waarom die urgentie?
“Plantum doet dit samen met VBN, LTO, Bionext en GroentenFruit Huis. Voor de plantveredelingssector, waar Plantum de brancheorganisatie van is, is diversiteit van groot belang voor de veredeling. Uiteindelijk is dat ook in het belang van de boer. Door diversiteit te stimuleren, stimuleer je innovatie. Hierdoor blijft de boer keuze hebben uit een grotere hoeveelheid innovatieve producten. Bovendien is de boer er niet bij gebaat om aan meerdere partijen licentie af te dragen. Het besluit is gericht op Europa. Het heeft geen effect op octrooien in andere landen.
Is er een land waar de negatieve gevolgen van het octrooirecht merkbaar zijn?
“Dat zie je vooral in de Verenigde Staten. Het probleem speelt in de grote akkerbouwgewassen, waaronder veel GMO rassen. In bijvoorbeeld pootgoed speelt dit daar nog veel minder. Maïs is een gewas waar veel Amerikaanse octrooien op rusten. Dit betekent dat veredelaars alleen nog maar met eigen rassen kruisen. Dat kan inteelt in de hand werken en verarming van de soorten. Voor de lange termijn is dat een slechte ontwikkeling. Kleine spelers worden zo uit de markt gedrukt. ”
Wanneer bent u echt tevreden?
“De uitspraak is een goede basis voor de verdere gang van zaken. Het is afwachten hoe de praktijk het oppakt. Hoe het octrooibureau zelf omgaat met het nieuwe beleid en of octrooiaanvragers nieuwe mazen in de wet gaan ontdekken. We zijn daarom wat voorzichtig met onze jubelstemming en willen eerst de praktijk afwachten.”
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.