Uitbetaling EU-subsidies: hoe zit het?

Per 1 maart kunnen er weer subsidies uit het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid worden aangevraagd. Toch start de uitbetaling pas vanaf 1 december en verschuift een klein deel zelfs naar het jaar erop. Waarom zit hier zoveel tijd tussen? En waarom is de precieze uitbetaaldatum zo moeilijk te voorspellen? De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) licht het toe.

Auteur: Ton van Leeuwen

In het afgelopen decennium is er in de uitbetaling van de landbouwsubsidies veel verbeterd. "In het verleden voelde de uitbetaling nog als een loterij. Je kreeg je geld soms pas in juni van het volgende jaar", zegt veehouder Hendrik Boonstra uit het Friese Oudehaske. "De afgelopen jaren ontving ik de subsidie telkens in december, in het jaar van de aanvraag. Dus dat is positief."

Van collega’s hoort hij echter dat vertraging nog steeds voorkomt. En dat brengt onzekerheid. "Ik kan de subsidie onder andere goed gebruiken voor de rekening van de huur; die komt jaarlijks in november. Ik stem mijn liquiditeitsplanning daarop af. Ook zeg ik soms toeleveranciers toe te betalen bij ontvangst van de toeslagrechten. Als die dan een keer langer uitblijven, ga je toch twijfelen of je ergens een foutje hebt gemaakt."

Het maken van fouten wordt door de digitalisering van de Gecombineerde opgave steeds moeilijker. Veel gegevens staan vooraf ingevuld en ingebouwde controles voorkomen dat ondernemers dingen over het hoofd zien of verkeerd begrijpen. "Toen we nog met papier werkten, was 80% van de formulieren onvolledig of onjuist ingevuld. Nu is dat nog maar 0,05%", vertelt Marcel Scholten namens RVO.nl, in Nederland verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV).

Het grotere aantal complete aanvragen leidt volgens Scholten direct tot een grotere groep aanvragers die in december betaald wordt. "Om met de controles van de aanvragen te kunnen starten, hebben we een bepaald volume aanvraaggegevens nodig. Hoe sneller we dat volume bereiken, hoe eerder we met de controles beginnen, en hoe eerder de uitbetaling op gang komt."

Ambitie
Hoe komt het dan dat de uitbetaling toch pas in december start? Dat heeft te maken met de Europese regelgeving. "We mogen pas op 1 december starten met uitkeren, hier kunnen we niets aan doen", aldus Scholten. "Wat we wel hebben gedaan, is onze eigen doelstelling aanscherpen. Hoewel de uiterste datum voor uitbetaling op 30 juni ligt (wat dan door RVO.nl is uitgekeerd, kan worden gedeclareerd in Brussel), is onze ambitie om elke ondernemer eind december duidelijkheid te geven. Dat lukt nog net niet, maar met 95% over het afgelopen jaar komen we steeds dichter in de buurt."

Akkerbouwer Henk Wollerich uit Stadskanaal (Groningen) valt binnen de 5% die overblijft. Na een paar jaar achter elkaar uitbetaald te zijn in december, wacht hij nu (in maart) nog steeds op het geld en op duidelijkheid. "Ik heb RVO.nl hierover gebeld en ben netjes te woord gestaan, maar een verklaring konden ze niet geven."

Afvinken
Scholten snapt dat dit gebrek aan transparantie onbegrip kan veroorzaken. "Een feit is wel dat we niet werken op bijvoorbeeld alfabetische volgorde of per postcode, maar dat de aanvragen worden uitgesplitst in verschillende controles. In onze systemen heeft iedere aanvrager een rij benodigde controles achter zijn naam; pas als overal een vinkje bijstaat, gaan we over tot uitbetaling. Dit is ontzettend lastig te voorspellen, doordat het van zóveel factoren afhankelijk is."

Hoewel de uitbetalingsdatum moeilijk te voorspellen blijft, heeft RVO.nl in november al wel een groep aanvragers in kaart waarvan redelijk zeker is dat ze in december nog geen geld krijgen. Maar redelijk zeker is voor RVO.nl niet zeker genoeg. "We willen voorkomen dat ondernemers na zo’n bericht in november bijvoorbeeld al een lening gaan afsluiten, terwijl de kans bestaat dat ze in december alsnóg uitgekeerd krijgen."

Controles van controles
Zorgvuldigheid staat dus voorop. Ook richting Brussel. "Wanneer er tijdens de controles veel fouten worden geregistreerd, kan in Europa worden besloten dat het percentage benodigde controles naar boven wordt bijgesteld. Dat kost weer extra doorlooptijd." De controles van RVO.nl worden zelf ook gecontroleerd. "Als wij niet voldoen aan de eisen, dan kan dat leiden tot een boete van tientalen miljoenen euro’s."

Naast administratieve controles, voert de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) steekproeven uit. "Samen met de afdeling Regelingsoverstijgende Controles (ROC), die de planning verzorgt, proberen we de samenwerking met de NVWA continu te verbeteren. We informeren hen zo goed mogelijk over het aantal te controleren aanvragen. En op hun beurt laten ze ons weten wanneer we hoeveel dossiers terug kunnen verwachten. Die bewustwording en afstemming zorgt bij beide organisaties voor een betere werkspreiding en een hogere kwaliteit en snelheid van de beoordelingen."

Splitsing
Sinds 2015 kent het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid een basispremie met daaraan gekoppeld de vergroeningspremie. Daarnaast kunnen jonge landbouwers met de basisbetalingsregeling (BBR) extra steun aanvragen, de zogenaamde topup. "Bij de invoer van nieuwe regelingen ga je altijd een leerproces in. Aanvragers maken steeds minder foutjes, en vanuit RVO.nl weten we steeds beter waar we op moeten letten. Daardoor gaat ook de uitbetaling van de subsidies elk jaar soepeler."

Toch heeft RVO.nl in 2016 besloten om het mogelijk te maken de uitbetaling van de basisbetaling en overige betalingen te splitsen. "Van de 95% die in 2017 uitbetaald is in december, kreeg ruim 12% alvast de basisbetaling", vertelt Scholten. "Dat zijn ondernemers die anders helemaal niks hadden gekregen. Ook dit is een manier waarop we proberen boeren tegemoet te komen."

Henk Wollerich maakt ook aanspraak op de regelingen voor vergroening en jonge boeren. Hem is toegezegd dat hij straks het hele bedrag in 1 keer ontvangt. "Inmiddels kan ik de centen goed gebruiken. Nu het voorjaar eraan komt, gaan we weer kosten maken."

Hoe kan je de uitbetaling te versnellen?
Om de kans op uitbetaling in december zo groot mogelijk te maken, geeft Scholten ondernemers een aantal tips:

• Zorg ervoor dat uw basisadministratie op orde is; zo moeten aanvragers bij de Kamer van Koophandel staan ingeschreven als actieve landbouwer, en voor jonge boeren moet de zeggenschap goed geregeld zijn.
• Registreer de grond die u in gebruik heeft zorgvuldig in 'Mijn percelen' op RVO.nl. Houd veranderingen in oppervlakte, gebruik en gewas het hele jaar door bij.
• Lever de gecombineerde opgave zo compleet mogelijk op tijd in, dus vóór 15 mei. Slechts voor een heel klein deel van de gegevens geldt een hersteltermijn tot 19 juni.
• Wilt u betalingsrechten huren of bijkopen van andere aanvragers? Zorg er dan voor dat dit ook vóór 15 mei door beide partijen geregeld is.
• Zorg ervoor dat we over een correct bankrekeningnummer beschikken. Ieder jaar komt het weer voor dat we van ondernemers rekeningnummers ontvangen die opgeheven of geblokkeerd blijken.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.