Nieuws GLB
'GLB-uitspraken Trouw missen nuance'
'Nederlandse gezinnen steunen de landbouwsector jaarlijks met €500', kopte Trouw zaterdag 28 december. Onmiddellijk regende het reacties uit de sector op deze uitspraak. WUR-onderzoeker en GLB-specialist Petra Berkhout, die medewerking verleende aan het artikel, gaf ook een reactie. De cijfers zijn feitelijk juist, maar missen nuance.
De Trouw-journalist schrijft dat iedere inwoner van Nederland op jaarbasis €130 aan de landbouwsector betaalt, via de EU. Waardering voor de sector, waar zo voor wordt gepleit door boeren, is daarmee misplaatst suggereert het stuk. Als bron gebruikt de schrijver een notitie die Wageningen Economic Research in 2017 maakte, op aanvraag van het Wereld Natuur Fonds. Ook wekt het artikel, volgens mensen uit de sector, het idee dat deze €500 direct naar de Nederlands boer gaat. Dat is feitelijk onjuist.
Waar komt die €500 vandaan?
Jaarlijks keert de EU €43 miljard uit aan inkomenssteun voor boeren. Daarbij komt €18 miljard voor Europese plattelandsontwikkeling. Deel je deze €61 miljard door 508 miljoen inwoners, dan kom je op €122 per inwoner per jaar. Daarnaast is er een nationale bijdrage. Voor Nederland komt die op €9 per inwoner per jaar. Voor een gezin van 4 in totaal dus zo’n €500 op jaarbasis.
Niet al het geld voor de boer
"Waar het misgaat is dat het artikel suggereert dat dit bedrag volledig naar het boerenerf gaat", legt Petra Berkhout uit. Zij is projectmanager en senior onderzoeker bij Wageningen Economic Research. "Er is geen 1-op-1 koppeling te maken tussen het EU-landbouwbeleid en de boereninkomsten. Naast directe inkomenssteun (wat per hectare wordt uitbetaald) gaat een deel van het subsidiegeld naar plattelandsontwikkeling. Ook boeren krijgen deze subsidie voor agrarisch natuurbeheer, maar daarnaast ook andere terreinbeheerders. Hoe al dit geld wordt besteed en welke doelen worden bereikt, daar kun je over discussiëren."
Eén van de opmerkingen door de sector zelf, is het feit dat Nederland meer geld naar de EU stort dan dat het terugkrijgt in de vorm van landbouwsubsidies. Ook daar reageert Berkhout op: "Het klopt dat Nederland een zogenoemde netto-betaler is. Dit is simpelweg omdat Nederland een rijke lidstaat is. Je kunt niet verwachten dat inwoners van Roemenië hetzelfde bijdragen per capita. Bovendien profiteert Nederland ook van investeringen die in andere landen worden gedaan. Denk aan projecten voor het verbeteren van de infrastructuur."
Niet-productieve maatregelen
Berkhout beaamt dat er behoorlijk wat geld naar het boerenerf gaat. Welk bedrag dat exact is, is zo niet te zeggen. Dit is afhankelijk van het type bedrijf en de omvang. Daarnaast zijn er niet-productieve maatregelen zoals natuurbeheer. Dit is een grote post, waar niet alleen het agrarisch bedrijf maar ook de maatschappij baat bij heeft.
"Het EU-beleid is meer dan subsidies toekennen, er zijn ook allerlei verplichtingen, voor de lidstaat en voor de aanvrager van de subsidie. Op hoofdlijnen is het beleid voor iedere lidstaat gelijk, maar vervolgens is er de ruimte om zelf te kiezen hoe de nationale invulling vorm krijgt", weet Berkhout. "Lidstaten zijn bijvoorbeeld verplicht om agrarisch natuurbeheer aan te bieden, maar de details wisselen per land. In Nederland en andere Europese lidstaten hadden we in de jaren 70 en 80 (onder andere) forse steun voor primaire productie, onder andere via investeringsmaatregelen. Die fase ligt achter ons, terwijl dat in Oost-Europa nog volop gaande is."
Nieuw GLB-beleid
Het toekomstig Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), dat in 2021 wordt gepresenteerd, borduurt hier op (waarop?) voort. "Onder Eurocommissaris Phil Hogan is al een document uitgebracht waarin het nieuwe GLB op hoofdlijnen wordt geschetst. De nieuwe commissie werkt dit verder uit. Een gelijk speelveld blijft altijd een punt van discussie."
Wil een land het gebruik van kooi-eieren of andere producten tegengaan, die met een andere productiestandaard zijn geproduceerd, dan zijn daar andere oplossingen voor te bedenken. Berkhout: "Via hun inkoopbeleid kunnen bedrijven zelf keuzes maken om bijvoorbeeld geen kooi-eieren te gebruiken. Dergelijke producten zitten vaak weggestopt in de ingrediëntenlijst. Via marketing en voorlichting kun je consumenten bewust maken van de producten en zelf een keuze laten maken."
Aftoppen van subsidies
In het nieuwe GLB krijgen lidstaten nog meer beslissingsruimte. Onderlinge verschillen kunnen zo juist verder toenemen. Dat is wederom niet zo zwart-wit, weet de onderzoekster. "Alle beslissingen moeten bij de EU gemotiveerd worden. Je kunt als lidstaat niet zomaar iets beslissen. De commissie toetst de redelijkheid. Er is nu veel kritiek op de grote grondeigenaren in Oost-Europa, die enorme subsidiebedragen ontvangen. Ook daar zijn instrumenten voor. Het aftoppen van het subsidiebedrag bijvoorbeeld, of ze zelf uitzonderen. Zo is in ons land luchthaven Schiphol al een jaar of tien geleden uitgesloten van subsidies, ondanks dat het veel landbouwgrond bezit. Dit is de zaak van iedere lidstaat afzonderlijk om te beslissen."
STAF eist rectificatie
Stichting Agri Facts (STAF) heeft ook gereageerd op het Trouw-artikel. Maandag 30 december diende het een brief in bij de redactie van het dagblad, om de onjuistheid te rectificeren. STAF valt over het feit dat het artikel suggereert dat het genoemde bedrag van €500 direct naar Nederlandse boeren zou gaan, wat niet het geval is. De lezer wordt zo op het verkeerde been gezet.
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
