Nieuws Stikstof
Minister kan PAS-melders niet sneller legaliseren
Ook in het vervolg van het hoofdlijnendebat over stikstof werd geen duidelijk perspectief geschetst voor de meerderheid van boeren die hun bedrijf willen voorzetten. Volgens minister Henk Staghouwer was het achteraf beter geweest de aanpak van de landbouwtransitie gelijk uit te zetten met die van stikstof. "Dan hadden we helderheid en duidelijkheid gegeven." Hij belooft in juni met een perspectief voor de agrarische sector te komen, al probeerde hij op aandringen van de Tweede Kamer alvast een inkijkje te geven. Stikstofminister Christianne van der Wal had voor de PAS-melders een alarmerende boodschap: "Ik weet niet hoe ik meer moet versnellen."
Van der Wal, minister voor Natuur en Stikstof, geeft aan niet te weten hoe ze de legalisatie van PAS-melders nog verder moet versnellen. Wat ze al doet: "Gebiedsprocessen versnellen, aankoopregelingen aantrekkelijker maken en piekbelasters naar voren halen. Ik heb een uitvraag gedaan bij provincies om zich zo snel mogelijk te melden met plannen die ruimte opleveren en die rekening betalen we dan ook. Ik versnel, ik weet niet hoe het sneller kan en moet. De periode tussen nu en 2023 en het onontkoombaar vaststellen van de doelen zijn een ongelofelijk ingewikkelde knoop, met natuurherstel waar we het op moeten toetsen, we geen ruimte hebben voor vergunningverlening, de economische sectoren willen versnellen, de PAS-melders gelegaliseerd moeten worden."
Ze herhaalde haar oproep om mee te denken: "Als iemand een idee heeft hoe we nog sneller kunnen binnen de kaders van het coalitieakkoord, kom maar. Help mee!"
Eerst aanpak stikstof en daarna landbouwtransitie
Verschillende Kamerleden, zowel van de oppositie als coalitie, maken zich (behalve over hoe PAS-melders gelegaliseerd gaan worden) zorgen over het gebrek aan perspectief voor boeren. Staghouwer had gisteren (12 april) 'het liefst ook het debat over landbouw en toekomstperspectief' gevoerd. "We hebben in februari aangekondigd dat wij dat op twee sporen zitten: eerst de aanpak rond stikstof en daarna de aanpak rond de landbouwtransitie. En achteraf gezien hadden we misschien beter gewoon twee sporen kunnen pakken. Dan hadden we helderheid en duidelijkheid gegeven. Het is nu een feit."
In juni komt Staghouwer met de verdere uitwerking. Tijdens het debat gaf hij aan wat van boeren verwacht wordt: "Van de blijvers vragen wij dat zij de transitie naar kringlooplandbouw maken en dat vraagt energie en inzet. Maar veel ondernemers laten al zien dat het wel degelijk kan. Biologische landbouw heeft zich al bewezen als overtuigend voorbeeld van een productiewijze met een lage milieudruk en goed belegde boterham voor de boer. Het omschakelen naar biologische productie is niet voor alle boeren een gewenst of haalbaar perspectief. Er zijn meer wegen om een duurzame bedrijfsvoering bedrijfseconomisch mogelijk te maken. Voor mij is het duidelijk dat inzet op innovatie en techniek absoluut noodzakelijk is om doelen te halen. En hiervoor is ook ruimte in het bewezen transitiefonds. En we hebben het dan uiteraard over het financieren van bewezen stalinnovaties."
Ook de ketenpartners en de samenleving als geheel spelen een rol in de landbouwtransitie die het kabinet voor ogen heeft. Staghouwer: "De samenleving heeft de afgelopen zeventig jaar kunnen profiteren van een hoogwaardige innovatieve en diverse productie door de Nederlands land- en tuinbouw tegen heel schappelijke en soms zelfs lage, heel lage prijzen. Nu de samenleving vraagt in meer investering in duurzame, verantwoorde productie moet diezelfde samenleving solidair zijn. Ik zal de ketenpartijen oproepen en aanspreken om afspraken te maken. Bij bindende afspraken kunnen bijvoorbeeld - ook met Rabobank en andere partners - afspraken worden gemaakt over het inzichtelijk maken van duurzaamheidseisen, margeverdeling tussen de verschillende schakels, verdeling van risico's, of het aanbod van duurzame producten."
Staghouwer verwacht dat de partijen deze afspraken vrijwillig maken. "Doen zij dat niet, dan zal het kabinet deze zaken gaan afdwingen via juridische borging." Hij heeft er echter goede hoop op. Hij haalt daarbij een afspraak aan die hij deze week met de varkensketen heeft gemaakt.
'Maatregel niet beetje wegmoffelen om draagvlak te houden'
Roelof Bisschop (SGP) vroeg Van der Wal: "Wat is het perspectief van de boeren als je als overheid aan de ene kant een onhaalbaar doel stelt in 2030, namelijk de aanscherping van de stikstofwet, en tegelijkertijd ook woorden gebruikt als 'onontkoombaar' en 'onteigening'? Hier ligt de kern van het verlies van vertrouwen dat in snel tempo wegebt in de sector." Van der Wal: "Ik maak hier een keuze door niet in grijze wollige taal te praten en daarmee een maatregel die ik niet kan uitsluiten een beetje weg te moffelen om maar draagvlak in de sector te houden."
Van der Wal zegt er echt alles aan te doen om onteigenen te voorkomen. "Dat betekent dat we in de gebiedsgerichte aanpak vol inzetten op wat kan. Ik wil dat iedereen gelijkwaardig aan tafel zit, zodat we met elkaar per gebied inkleuren wat kan. Maar sommige gebieden, daar is de staat van de natuur dusdanig, die kleuren dieprood. En als het nou precies zo mooi valt dat precies in dat gebied veel boeren zeggen: ik heb geen opvolging, ik ga stoppen. Top! Dan halen we misschien de doelen zonder onteigening."
'Nadenken als boer welke kan je op wil'
Wat gaat ze eraan doen om draagvlak te creëren? "Ik ben volop in contact ook met LTO, en dat is vooral samen aan de slag in die gebiedsprocessen. Omdat in die gebiedstafels je voor je eigen toekomst gaat kijken: wat kan wel. Is het extensiveren, is het in combinatie met natuurbeheer, is het een andere manier van ondernemen? En ook voor de vrijwillige stoppers: hoe ziet dan mijn toekomst eruit? Wat kan ik met mijn grond? Hoe ga ik het gesprek aan met de gemeente wat dan wel kan? Kan ik mijn grond inderdaad houden voor andere doeleinden?"
Ze vervolgt: "Hier zit de houvast, alleen we zitten nu wel in een tussenfase dat we de hoofdlijnen schetsen, maar dat het voor iedere individuele boer nog steeds niet duidelijk is: dit gaat het voor mij betekenen. En tegelijkertijd zeg ik tegen iedereen in de sector: het ontslaat niemand in de sector van de mogelijkheid om ook alvast zelf na te denken en ik weet dat er ontzettend veel boeren zijn die dat doen, die weten welke kant ze op willen. Op die manier hoop ik op draagvlak. Goede voorbeelden delen, ambassadeurs zoeken van boeren die hier helemaal voor gaan. En die een stem geven. Daar ben ik naar op zoek."
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
