Waterschap frustreert verzopen aardappeltelers

Eens in de honderd jaar kan er meer dan honderd millimeter vallen. Daar is niets tegen bestand. Dat kregen boeren in het land van Heusden & Altena vorig jaar te horen van Waterschap Rivierenland nadat hun akkers eind juli volledig onder water stonden. Dit jaar is het wederom raak. Met man en macht wordt gewerkt om de schade te beperken. Echter, wederom blijkt het waterschap de bottleneck.

Lees ook: Getroffen telers laten het er niet bij zitten

Tot wel honderd millimeter water kreeg het Land van Heusden & Altena op 30 en 31 augustus. Daar bleek niets tegen bestand. Sloten en kanalen stroomden over, waardoor de afvoermogelijkheden zeer beperkt raakte. Uit een eerste ruwe schatting lijkt het om zo’n 1.000 hectare aardappelen te gaan die met waterschade te maken hebben. Dan hebben we het nog niet eens over uien, peen, knolselderij e.d. Inmiddels is het bijna 36 uur geleden dat de regenval begon. Schade in aardappelen en andere gewassen is onherroepelijk. Er wordt al gesproken over 60 procent opbrengstverlies in extreme gevallen.

Op 31 juli 2014 viel zeer lokaal tot wel 140 millimeter. Exact hetzelfde gebied valt ook nu weer in de prijzen. Toen heerste nog de gedachte dat het een zeldzaam fenomeen betrof. Dit jaar staat de pet anders. Getroffen telers zijn wederom geïrriteerd door het waterschap, die volgens hun niet alle mogelijkheden benut om hulp te bieden. Er is sprake van een opeenstapeling van factoren.

Akkerbouwer Kris Janse uit Werkendam is één van de zwaarst getroffene. Zondagnacht en maandagochtend regende het ruim honderd millimeter. ‘Ik heb mijn eigen afvoersloot, twee pompen en een greppelfrees. Je denkt goed voorbereid te zijn maar het water staat 36 uur later op plekken nog steeds tussen de ruggen’, legt Janse uit. ‘De sloten en kanalen zijn overvol doordat waterschap Rivierenland het water niet snel genoeg weg kan pompen. We dachten er snel genoeg bij te zijn. Nu nekt de afvoercapaciteit ons.’

Collega-akkerbouwer Tjerk de Regt kwam er met 90 millimeter net iets beter vanaf. Ook hij staat dinsdagmiddag 1 september nog met de schop in het land. ‘Vorig jaar hadden we 140 millimeter. Echter, het getroffen gebied was toen kleiner. Het waterschap had zo meer buffer voor het overtollige water’, meent De Regt. ‘Het gebied is nu veel groter, waardoor het water niet weg kan. Het gemaal kan 15 millimeter per dag wegpompen. Bij lange na niet genoeg. Ten opzichte van vorig jaar zijn nu wel eerder noodpompen ingezet.’

De Regt schat in dat op zijn bedrijf dit moment 3 hectare definitief is verloren. Ook een perceel hoogwaardige tafelaardappelen heeft een flinke klap gehad. ‘Het is niet alleen de minderopbrengst. Je moet vervroegd afscheid nemen - tijdens het bewaarseizoen - door de mindere kwaliteit. Dat kostte ons vorig jaar veel geld, omdat op het meest ongunstige moment moest worden verkocht’, licht de teler toe. ‘Verschil is dat vorig jaar de regen op 31 juli viel. Knollen hadden nog een maand tijd weg te rotten. Nu ligt dat moment te kort op het rooien.’

Hoe groot de schade bij Janse bedraagt durft hij nog niet te voorspellen. Een gedeelte staat nog onder water. Veel te lang. Van collega’s hoort hij inmiddels verliezen tot 60 procent. ‘Ik heb inmiddels contact gehad met de fritesfabriek om afland te leveren. Zo heb je het probleem niet in de schuur liggen. Ze hapte echter zo snel toe dat ik me nu afvraag of ik toch niet beter kan bewaren. Wellicht dat we de slechtste plekken dit weekend al kunnen oogsten. Hier zijn de ruggen namelijk open gespoeld, zodat de knollen straks allemaal groen zijn.’

Zowel Janse als De Regt verwachten dat later dit jaar gesprekken met waterschap Rivierenland zullen worden gevoerd over de gang van zaken. Dat gebeurt in samenspraak met ZLTO. Na vorig jaar is door enkele telers een rechtszaak aangespannen over de toenmalige procedure. Echter, het overheidsapparaat verschuilt zich achter de wettelijke eis: 15 millimeter per dag verpompen. Op piekbuien kan het zich niet voorbereiden. Daar hebben de ondernemers begrip voor. Echter, er blijkt meer aan de hand. Zo werd het gemaal veel te laat in de winterstand gezet (volle capaciteit). Er bleken onderdelen kapot, waarvoor een monteur te laat werd ingeschakeld en op het verzoek van boeren om noodpompen in te zetten werd geantwoord dat daarover eerst vergaderd moest worden. Die trage gang van zaken betreuren de getroffen telers enorm.

Janse weet nog een reden: ‘De laatste jaren is dit gebied volledig op de schop gegaan. Er zijn huizen en industrie bijgebouwd. Al het overtollige regenwater moet via landbouwsloten worden afgevoerd naar het gemaal met ondercapaciteit. Wij doen ons best maar dan moet de afvoercapaciteit er wel zijn.’

Waterschap Rivierenland heeft inmiddels een liveblog op hun website ingesteld voor nieuws over de wateroverlast in het rivierengebied. Volgens hun heeft het inzetten van waterbergingsgebieden de schade beperkt. De waterafvoer heeft echter tijd nodig. Aan het eind van de dag wordt verwacht dat het water weer binnen de slootgrenzen staat. Op Radio 1 zei dijkgraaf Roelof Bleker gistermiddag dat nog twee dagen moet worden gepompt om het water weg te krijgen. 'Nederland moet zich beter wapenen tegen piekbuien. Dat vraag om een landelijke discussie.'

Update: Niet alleen Waterschap Rivierenland lijkt zich de woede van boeren op de hals te halen. Op Twitter spreekt akkerbouwer Joost van der Eijk zijn ongenoegen uit over Waterschap Hollandse Delta. 'Zij willen eerst geen noodpompen plaatsen. Wordt er wat ingehuurd, vergeten ze de aggregaat te plaatsen. Naar eigen zeggen meldde Van der Eijk maandag 31 augustus om 4.14 zijn eerste wateroverlast. Dinsdagmiddag is echter nog niets geregeld.

2014 lijkt zich te herhalen. Laat dit maar geen traditie worden. #dommepech pic.twitter.com/KcJJG8kT3n

— Tjerk de Regt (@tjerkderegt) August 31, 2015

Na 24 uur is het slootpeil pas 12 cm gezakt. Weer lukt het het waterschap niet om het water weg te krijgen. Structureel te weinig capaciteit

— Tjerk de Regt (@tjerkderegt) 1 september 2015

En nog steeds gaat de strijd door tegen het water pic.twitter.com/00b11n8kJr

— Kris (@KrisJanse) September 1, 2015

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.