Nieuws Politiek
Partijen nog ver uiteen bij verduurzaming
Dat de landbouw een verduurzamingslag moet maken, staat buiten kijf voor de politici van VVD, CDA, D66, GroenLinks, PvdA en ChristenUnie. Zij namen gisteren (maandag) deel aan een verkiezingsdebat over de transitie naar een duurzamere landbouw. Hoe deze verandering moet worden ingezet en hoe snel ze moet plaatsvinden, blijft een punt van discussie.
Deze 6 politieke partijen waren volgens de organisatie (Duurzaam Ondernemen, Greenpeace, Tapp Coalitie, Transitie Coalitie Voedsel, Natuur&Milieu en Bionext) bewust uitgenodigd, omdat zij 'kans maken op een serieuze coalitie'. Als kijker van het debat, hoop je dan minimaal een glimp op te vangen wat een eventuele coalitie op landbouwgebied in petto heeft. Dat bleek lastig.
Forse miljarden investeren
Landbouweconoom Krijn Poppe deed tijdens het verkiezingsdebat in Nieuwspoort - dat online te volgen was - aan 'factchecking'. In mini-debatjes gingen de woordvoerders van 2 of 3 partijen verbaal de strijd met elkaar aan. Tussendoor werden ook vragen vanuit het (online) publiek gesteld.
Bij de eerste stelling: 'Forse miljarden investeren in de omslag naar duurzame veehouderij is economisch zeer rendabel', werd door Joris Thijssen van de PvdA ('voor') en VVD'er Arne Weverling ('tegen') opmerkelijk genoeg niet ingegaan op het financiële plaatje. Weverling bracht wel naar voren dat hij 'ons systeem zo gek nog niet' vindt. "Er is een Stikstofakkoord gesloten, nou moeten we dat gewoon uitvoeren, dan komen we een heel eind. We zijn tot wereldspeler uitgegroeid, laten we naar het verdienmodel kijken van Nederlandse boeren, die moeten perspectief hebben. Er is behoefte aan rust, de ondernemer moet weer kunnen ondernemen."
PvdA'er Thijssen wil 'geen rust, maar actie'. "We moeten naast die boer gaan staan. Om de klimaatcrisis op te lossen en de volgende coronacrisis te voorkomen. Vertel ons wat wij moeten doen."
"Laten we niet weer in nieuw kabinet actie op actie stapelen, maar akkoorden uitvoeren", aldus Weverling. Waarop Thijssen reageerde: "De VVD heeft niet de helft gedaan wat nodig is, zegt het Planbureau voor de Leefomgeving. Er is niet genoeg ambitie getoond." Weverling: "Ik vraag me af of boeren blij worden als PvdA aan het bewind komt. We moeten lekker aan de slag. Er gebeuren hele goede dingen. De akkoorden zijn met de VVD en veel partijen hier aanwezig gesloten."
Milieukosten vlees
Op de vraag van gespreksleider Anouschka Laheij wie de vervuiler is en wie de milieukosten van vlees moet betalen, antwoordde Vedder (CDA): "Dat zijn wij als samenleving. Maar je moet het niet versmallen tot alleen vlees." Ze is bang dat de kosten op het bordje van de boer komen. "Je ziet elke keer als prijzen stijgen, dat dat door de keten terug wordt gerekend naar het boerenerf." Een vleestaks is volgens haar daarom niet het middel om veehouders te helpen te verduurzamen.
Laura Bromet (GroenLinks) is juist voor een duurzaamheidsheffing. "De kiloknaller is de minst verantwoorde en meest voordelige keuze. Producten zonder neveneffecten moeten goedkoper zijn." Pieter Grinwis van de ChristenUnie vindt dat de eindgebruiker de werkelijke prijs moet betalen. "Vlees heeft van het hele voedselpakket de grootste voetafdruk." Hij wil eerst met BTW differentiëren. Bij supermarkten moet er volgens hem een extra heffing komen die ten goede komt 'aan producten waarbij een extra stap wordt gezet'.
CDA'er Eline Vedder moet het 'eerst weleens zien en dan geloven'. "Hoe ga je bij een pizza salami bepalen wat wel en niet in die taks valt. Ons belastingsysteem is daar niet geschikt voor." Grinwis wierp tegen: "Bij duurzame energie werkt het perfect." Vedder ziet meer in andere oplossingen, zoals een tool voor het verstrekken van kredieten en het verbreden van het Omschakelfonds met een risico- en transitiefonds. Weverling (VVD) is ook niet voor een vleestaks. "We moeten het vooral niet complexer maken." Tjeerd de Groot (D66) is voor het principe 'de vervuiler betaalt' "Niet alleen vliegheffing, ook vleesheffing."
Rol banken
Een vraag van kijkers is of de banken een rol spelen, dit ook in verband met een uitzending van Zembla van vorige week. Bromet (GroenLinks) heeft boeren gesproken die van de bank om financiering te krijgen van 100 naar 140 koeien moesten en vraagt zich af of de Rabobank als belangrijke speler niet moet meebetalen aan de inkrimping van de veestapel.
Volgens Vedder (CDA) is de samenleving in totaal verantwoordelijk. Wel zei de CDA'er die zelf boer is: "Rabobank heeft 85% van de landbouw in de portefeuille en ik herken de ervaringen. Ik heb zelf ook gesproken over omschakelen, misschien naar biologisch. Het antwoord was: dan kun je beter meteen een bordje met te koop in de tuin zetten."
Grinwis (ChristenUnie) is 'erg voor' de stelling dat de btw maximaal omlaag moet voor biologisch eten en voor groenten en fruit. Voor biologische producten vindt hij de differentiatie met btw, die wettelijk niet onder de 5 procent mag zakken, te klein. "Breng een heffing op vlees, maar zonder biologisch vlees daarbij uit. Momenteel is het prijsverschil gigantisch." De Groot (D66) wil dat de supermarkten verplicht worden het hele aanbod duurzaam te maken.
Europese landbouwsubsidies
Bij de stelling 'Nederland moet de Europese landbouwsubsidies uitsluitend inzetten voor de vergroening van de landbouw' liggen de partijen dichter bij elkaar dan op het eerste gezicht lijkt. Eline Vedder ('tegen') van het CDA is het niet helemaal oneens met de stelling, maar voelt zich voor het blok gezet door het woordje 'uitsluitend'. Volgens haar heb je een 'realistische tijdlijn' nodig, omdat je als je plots met subsidie voor gangbare landbouw stopt, 'je de poten onder de stoel van familiebedrijven zaagt'. "Een revolutie afdwingen via het huishoudboekje van de boer, klopt economisch en sociaal niet."
Bromet (GroenLinks) is volmondig voor de stelling. Ze haalt aan dat het Europees beleid altijd op voedselproductie was gericht. "Dat is nu niet meer de uitdaging. We hebben overgewicht, voedsel wordt weggegooid. Nu zijn de doelen: schone lucht, schoon water, biodiversiteit." Volgens haar krijgen "sommige boeren zoveel subsidie dat het geen steun is, maar inkomen. Alleen omdat je grond hebt. Je moet er iets voor doen. Het is heel goed dat boeren taken kunnen verrichten die wij belangrijk vinden."
Volgens Vedder (CDA) is op dit moment de helft van de melkveehouders niet in staat rekeningen te betalen en leven ook op andere boerderijen veel gezinnen onder de armoedegrens. 'Natuurlijk' moet je volgens haar inzetten op groene en blauwe diensten. "Maar je kunt niet de helft van het inkomen weghalen en dan kun je misschien een stukje terugverdienen."
De vraag wat dan een realistisch tijdpad is, kon Vedder niet beantwoorden. Zo bleef veel in dit debat onder de oppervlakte. De politici lijken voorzichtig op dit voor agrarische ondernemers gevoelige onderwerp.
Aan het eind van het debat zei Krijn Poppe dat hij de indruk heeft gekregen dat er betrokkenheid is bij de transitie. "Het is helder waar we naartoe moeten. Wat meer discussie is er over de instrumenten en het tempo."
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
