Analyse Agribusiness
Nederlandse agroreuzen in woelig vaarwater
Wanneer we de resultaten van de grootste slachter, melkverwerker en voerleverancier in ons land naast elkaar leggen, dan valt op dat die alles behalve rooskleurig zijn. Het betreft Vion, FrieslandCampina en ForFarmers; drie agroreuzen die ieder afzonderlijk hard worden geraakt door de krimp van de veestapel en zodoende noodgedwongen moeten reorganiseren. Daarbij speelt ook de krimpende Duitse markt een negatieve rol in de resultaten. Tevens valt op dat kleinere branchegenoten in het voer, vlees en de zuivel ogenschijnlijk minder vatbaar zijn voor de teruglopende dieraantallen. Hoge bomen vangen veel wind.
FrieslandCampina en ForFarmers publiceerden recent hun halfjaarcijfers die treurige parallellen tonen. Bij ForFarmers waren ze de afgelopen jaren al de nodige tegenslag gewend, maar rode cijfers werden nog niet eerder geschreven. Ook FrieslandCampina zag de winst achteruit hollen tot een schamele nettowinst van €8 miljoen. Vion heeft het eveneens lastig en boekte over 2022 een stevig miljoenenverlies van ruim €100 miljoen, mede door een voorziening die in Duitsland werd getroffen. De resultaten van de drie agroreuzen hebben elk hun eigen verhaal, maar de krimp van de veestapel kan worden gezien als letterlijk en figuurlijk de gemene deler bij de financiële tegenwind.
Overcapaciteit bij ForFarmers
Het bedrijf dat ogenschijnlijk het meest last heeft van de teruglopende dieraantallen is ForFarmers. De rode halfjaarcijfers bij ForFarmers zijn een pijnlijke ontwikkeling, maar in Lochem lijken ze het verlies te nemen door vooruit te kijken. De voerbranche was al een uitgeknepen business, maar de marge van de marktleider is nu zo goed als verdampt. 2023 wordt door ForFarmers bestempeld als een overgangsjaar en ergens is dat ook wel terecht. De nodige maatregelen zijn immers al getroffen om het tij te keren.
Zo kreeg Pieter Wolleswinkel in april - na vele wisselingen - de eindverantwoordelijkheid als CEO. Hij lijkt geschikt om het bedrijf in moeilijke tijden te leiden en het boerengevoel weer terug in de organisatie te brengen. Recent besloot ForFarmers ook om de Belgische markt te verlaten en uit te breiden in groeimarkt Polen. Daarmee probeert het bedrijf zich beter te positioneren, al blijft verdere volumekrimp op de loer liggen. Meer dan de helft van de omzet wordt immers op de Nederlandse thuismarkt geboekt en hier zet het uitdunnen van de veestapel vermoedelijk in meer of mindere mate door. Ook de snelle krimp van de Duitse veestapel komt hard aan.
De voerreus erkent dat het lastig opereren is in een markt die zwaar concurrerend is. Veehouders lijken zich bovendien meer thuis te voelen bij middelgrote voerbedrijven. De afzetvolumes bij coöperaties als AgruniekRijnvallei, ABZ De Samenwerking en Voergroep Zuid blijven ondanks de krimp van de veestapel goed overeind of groeien zelfs. Concurrent De Heus is minder vatbaar voor de krimp, doordat de business wereldwijd verspreid zit. ForFarmers kampt in de fabrieken ondertussen met overcapaciteit. Zodoende ook staan er zo'n 100 banen op de tocht om de marge te repareren. Beleggers lopen allang niet meer warm voor het aandeel dat kort boven het historisch laagste niveau beweegt. Ondanks alle tegenwind blijft ForFarmers rekenen op groei, al geeft dat in de huidige markt wel het gevoel van 'hopen tegen beter weten in'.
Verlies ledenmelk bij FrieslandCampina
Ook FrieslandCampina kampt eveneens met overcapaciteit in het productieapparaat. In combinatie met tegenwind op de zuivelmarkt, zette dit de cijfers in de eerste helft van dit jaar zwaar onder druk. Volgens de recent aangetreden topman Jan Derck van Karnebeek waren het cijfers die 'FrieslandCampina onwaardig' zijn, waarmee hij er geen doekjes om windt. De overcapaciteit komt deels door stoppers en deels door melkveehouders die elders hun geluk beproeven, waardoor er jaarlijks honderden leden wegvallen. Vooral dat laatste doet pijn, want per saldo krimpt de melkveestapel in Nederland niet eens zo snel. Ook in de zuivelsector blijkt dat de kleinere verwerkers in trek te zijn. Wel is nog niet te zeggen hoe de financiële prestaties van de concurrentie in de eerste helft van dit jaar waren, want deze zijn immers nog niet gerapporteerd. Ondanks de relatief hoge melkprijs weet FrieslandCampina haar leden maar moeilijk te binden.
Als een van zijn eerste wapenfeiten gaat de nieuwe CEO de kostenstructuur opnieuw tegen het licht houden. Daarmee dreigt de zuivelcoöperatie van de ene reorganisatie in de andere te vallen. De reorganisatie die eind 2020 werd aangekondigd, is pas net afgerond. Ook in de jaren daarvoor werden al de nodige efficiencyslagen gemaakt door fabrieken te sluiten en merken af te stoten. Zo werd een jaar geleden werd de Duitse consumententak verkocht, omdat hier geen droog brood meer mee te verdienen viel. Overigens wil FrieslandCampina de aangekondigde reorganisatie beslist geen reorganisatie noemen. Waarschijnlijk omdat dit onvriendelijk klinkt en slecht afstraalt op de coöperatie die juist weer nieuwe leden wil werven. Naar eigen zeggen verloopt deze campagne met succes, al worden de ledenaanwas vooralsnog niet gekwantificeerd. De toestroom lijkt echter eerder een handvol dan een landvol melkveehouders te zijn. Een positieve ledenbalans lijkt door de verwachte uitstroom sowieso nog ver weg.
Duitse problemen bij Vion
De problemen bij Vion liggen niet zozeer in eigen land, maar vooral in Duitsland waar de slachter de helft van de omzet ophaalt. Dit straalt echter ook af negatief af op Nederland. In 2022 slachtte Vion ruim 15% minder varkens in Duitsland. Door de snel krimpende Duitse varkensstapel lopen de slachthaken niet meer vol en zijn de vaste kosten veel te hoog. De slachter kan niet anders dan saneren en fabrieken te sluiten. Hierdoor werd in 2022 een eenmalige last genomen van €63,5 miljoen, maar los daarvan is Vion lang niet winstgevend. Branchegenoot Van Rooi Meat boekt al jarenlang vette winsten en ook de andere slachters in Nederland boeken met gemak zwarte cijfers. Vion is in financieel opzicht echter een buitenbeentje. Door de omvang van het bedrijf ontbeert het aan flexibiliteit. In tegenstelling tot FrieslandCampina wil Vion in Duitsland blijven, wel wordt er stevig gereorganiseerd. Ondanks de problemen is CEO Ronald Lotgerink redelijk optimistisch. De ervaren rot in de vleeswereld denkt ook dit varkentje te kunnen wassen, waarmee hij zich in elk geval strijdlustig opstelt.
Politieke hoop op betere tijden
Voor de toekomst hopen de agroreuzen ongetwijfeld op betere tijden. Veel hangt hierbij af van het politieke klimaat. Het nieuw te kiezen kabinet moet geven aan het stikstofbeleid, wat bepalend is voor de omvang van de veestapel in eigen land. Maar ook bij een meer 'boerengezind-kabinet' is niet gezegd dat de dieraantallen verder teruglopen. Op de Duitse markt lijkt de krimp van de veestapel ook door te zetten. Creativiteit en vernuft lijkt daarom nodig om de krimp van de veestapel op te vangen, want als toeleverancier of afnemer op het boerenerf laat de wet van de aantallen zich immers maar al te hard gelden. Zeker als je groot bent.
Wouter Baan
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
