Stikstofplan Schouten: veel geld, weinig perspectief

Hoewel landbouwminister Carola Schouten blijft benadrukken boeren perspectief te willen bieden, maakt het Landbouw Collectief gehakt van het stikstofplan dat zij vandaag (vrijdag 24 april) heeft gepresenteerd. Samengevat: geldverslindend, ordinaire opkoop, krimp van de veestapel en een rem op doorontwikkeling van bedrijven.

Het stikstofplan die Schouten naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, biedt weinig verrassingen meer. Een groot gedeelte ervan was begin deze week al uitgelekt. Het kabinet trekt tot 2030 ruim €5 miljard voor het ontwikkelen van natuur en het opkopen van agrarische bedrijven om ruimte te maken voor deze natuur. Ook wordt meer geld geïnvesteerd in het verduurzamen van de Nederlandse agrarische sector en er wordt steviger ingezet op natuurinclusieve landbouw. 

Boeren harder nodig dan ooit
Volgens Schouten heeft "Nederland de boeren harder nodig dan ooit om te helpen met het oplossen van de stikstofproblematiek." Daarbij kan ze echter niet rekenen op draagvlak vanuit de agrarische sectoren, waarschuwt het Landbouw Collectief. Volgens het pact van agrarische belangenbehartigers belichaamt het stikstofplan van Schouten exact waar zij al bang voor was. "Het is precies de reden waarom we in een eerder stadium alle overleggen met minister Schouten en het ministerie hebben stopgezet."

Het collectief baalt vooral stevig dat het eigen ontworpen stikstofplan compleet is genegeerd, waarbij de resultaten aan stikstofreductie volgens de organisatie "vele malen meer is dan wat het kabinet met haar plannen realiseert." Terwijl de kosten met €2 miljard in lijn liggen met de €1,8 miljard die het kabinet uittrekt voor het - zoals het Landbouw Collectief verwoordt - "ordinair opkopen van boerenbedrijven." Het resultaat van het opkopen van agrarische bedrijven rond Natura2000-gebieden is minimaal, benadrukt het Landbouw Collectief op basis van berekeningen. 

Groene economie wordt grijs
Ook het extern salderen van stikstof aan partijen buiten de agrarische sector, is tegen het zere been van de agrarische belangenbehartigers. Hoewel Schouten in de kamerbrief benadrukt dat zij allerlei waarborgen wil inbouwen om een uitkoop van agrarische bedrijven te voorkomen, heeft het Landbouw Collectief daar weinig fidusie in. "Groene economie wordt ingeruild voor grijze economie", is de reactie, verwijzend naar de waarschijnlijke bestemming van de 'agrarische' stikstof: woningbouw en industrie.

Ook het innemen van de latente stikstofruimte op bedrijven wordt door het Landbouw Collectief veroordeeld: "Een vergunning is een bezit, afpakken is diefstal en diefstal is verboden." Volgens de organisatie worden hierdoor vooral jonge ondernemers benadeeld, die nu extra moeten investeren voor bijvoorbeeld meer stalruimte of duurzame energie.

Geen toekomstgericht perspectief
Want daar wringt ook de schoen bij het Landbouw Collectief en ook LTO Nederland die separaat van het collectief met een verklaring komt. Het stikstofbeleid is vooral geënt op het opkopen van agrarische bedrijven en wordt nergens concreet om ondernemers die willen doorboeren een toekomstgericht perspectief te geven. Behalve dat zij aan een reeks maatregelen moeten gaan voldoen die hen door het kabinet worden voorgelegd. 

Schouten somde deze verlangens in de kamerbrief op: "Samen met boeren wil ik inzetten op investeringen in stallen in de veehouderij, het bevorderen van beschikbaarheid van landbouwgrond in de melkveehouderij, aanpassen van het veevoer, vergroten van weidegang in de melkveehouderij, dan wel het emissiearm uitrijden van mest, waarbij maatregelen bij voorkeur een positief en in ieder geval geen negatief effect hebben op diergezondheid, dierenwelzijn, volksgezondheid en afzetbelangen."

Politieke agenda leidend
Heel veel belastinggeld gaat naar maatregelen die voor het doel waarvoor ze dienen nauwelijks effectief zijn, laat Aalt Dijkhuizen, voorzitter van het Landbouw Collectief, dan ook in de verklaring weten "Ze lijken veel meer een politieke agenda lijken te dienen." Volgens hem mag hiervoor "één van de meest toonaangevende sectoren in de wereld niet in de waagschaal mag worden gesteld. In een wereld bovendien waarin de vraag naar voedsel nog heel sterk toe gaat nemen", daarbij verwijzend naar de gevolgen van de huidige coronacrisis. 

Ook LTO Nederland vindt de stikstofaanpak te weinig toekomstgericht. De voorkeur gaat uit naar innovatie boven vrijwillige uitkoop qua verdeling van het geld, zet LTO in een verklaring uiteen. "Het voor circa € 1,3 miljard opkopen van veehouders is vele malen minder effectief dan wanneer eenzelfde bedrag in het nog verder verbeteren van de bedrijfsvoering via innovaties, management en investeringen wordt gestoken."

Keten moet bijdrage leveren
Opvallend is dat Schouten oordeelt dat de boer die zijn bedrijfsvoering moet aanpassen om aan de toekomstige regels te voldoen, vooral moet kijken naar de agrarische keten om deze investeringen terug te verdienen. De agrarische ketens, zoals veevoerbedrijven, slachterijen en andere marktpartijen moeten volgens Schouten namelijk ook "een bijdrage leveren."

Volgens haar kunnen de maatregelen alleen slagen als de boer de nodige investeringen kan opbrengen en terugverdienen. "Dat vergt dan ook een forse beweging van afzetkanalen en consumenten in de goede richting." Hoe zij dat wil bewerkstelligen en welke beweging dat moet zijn, wordt in de kamerbrief niet nader toegelicht.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.