Hoe moet het nu verder met de landbouw?

Ik maak me ernstig zorgen over de toekomst van onze boeren en de circa 435.000 mensen die werkzaam zijn bij toeleveranciers en verwerkers van onze landbouwproducten. Immers, wanneer de boeren uit Nederland weg moeten, komen ook heel veel toeleveranciers, transport, dienstverleners en verwerkers zonder werk.

Gezien het wisselende beleid van politiek Den Haag is het voor de hele landbouwsector de vraag of zij nog wel moeten investeren in innovaties en vernieuwingen, omdat die mogelijk niet terugverdiend kunnen worden. Met als gevolg dat verdere ontwikkeling stil komt te staan. Als de overheid wil sturen op minder milieubelasting, dan mag zij dit zeker niet laten gebeuren.

Hieronder een tiental knelpunten:

1. Stikstofdepositie uit het buitenland
Het CPB zegt dat voor veel Natura 2000-gebieden de gewenste stikstofdepositie nooit gehaald kan worden. Dit omdat de stikstofdepositie uit het buitenland al hoger is dan de doelstellingen hier. Waar houdt het dan op? Moeten alle burgers, boeren, industrie en verkeer weg uit Nederland? Of moet er nog eens goed nagedacht worden over hoe reëel de doelstellingen zijn?

2. Het kappen van tropisch regenwoud voor veevoer
Dat tropisch regenwoud gekapt wordt voor veevoer, is een volledig verkeerde weergave van de feiten. Voor de productie van veevoer worden juist heel veel reststoffen, die overblijven bij de productie voor menselijke consumptie, gebruikt. Denk aan sojaolie, en vergeet ook de bio-brandstoffen niet. Je kunt het kappen van tropische regenwouden dus niet alleen toeschrijven aan de landbouw.

3. In- en export van landbouwproducten
Wij zijn lang niet zelfvoorzienend in de productie van ons voedsel. Voor de bulkproductie, zoals van granen, maïs en soja, is de Nederlandse landbouw niet geschikt. Onze grond kost een veelvoud van wat grond in het buitenland kost. Door ons zeeklimaat zijn de machines ook veel minder efficiënt in te zetten dan in landen met een landklimaat. Wij kunnen immers niet morgen verder gaan met de oogst, omdat het morgen vaak weer regent. Neem een dure maaidorser. In Nederland draaien de meeste maaidorsers nog geen 100 dorsuren per jaar, terwijl ze in het buitenland meer dan 1200 dorsuren per jaar draaien door de veel drogere omstandigheden.

Onze percelen zijn overwegend ook veel te klein en daarom veel duurder om te bewerken. Het buitenland produceert granen voor 10 cent kostprijs, tegen een kostprijs van 50 cent bij ons. Massaproductie doen wij ook niet in Nederland, maar in China, omdat daar de kostprijs veel lager is. Zo moet je dat ook in de landbouw zien. Waar wij goed in zijn, is het telen van gewassen die arbeidsintensief en kleinschalig zijn, die veel water nodig hebben en een goed bewerkbare vruchtbare grond vereisen.

Ook hebben deze gewassen om goed te groeien een grotere stikstofbehoefte. Voorbeelden zijn: aardappelen, bieten, grove tuinbouw, groenten en vooral grassen. Deze grassen zijn van dergelijk hoge kwaliteit, vaak gecombineerd met klavers en kruiden, dat onze boeren deze gewassen met gemak 7 keer per jaar oogsten en wel meer dan 20.000 liter melk per hectare kunnen produceren.

Het teveel aan mest leveren zij dan aan de gronden van akkerbouwers, zodat hun gewassen ook optimaal groeien. Met deze combinatie van arbeidsintensieve kleinschalige gewassen en zuivelproducten kunnen wij wel concurreren op de wereldmarkt en wij exporteren ze naar het buitenland, omdat deze producten in het buitenland een hogere kostprijs hebben. De bulkproducten waar onze boeren niet mee kunnen concurreren, importen wij. Dit noemen we een gezonde verantwoorde economie.

4. Uitputting van de bodem
Waar wordt de bewering op gebaseerd dat de bodem uitgeput wordt? De boer doet er nu juist alles aan om zuinig te zijn op zijn grond. Hij teelt na het hoofdgewas een volggewas, zodat de organische stof op peil blijft. Steeds meer niet-kerende grondbewerking wordt toegepast. Luchtdrukwisselsystemen op de machines worden steeds meer toegepast om schade aan de bodemstructuur te voorkomen. Een bodem die niet in topconditie is, geeft je als boer onvoldoende opbrengst en daarop ga je failliet.

5. Dierlijke productie is verspilling
Telkens weer wordt aangehaald dat dierlijke productie alleen maar verspilling is van voedsel. Als wij de aarde bekijken, is het grootste deel water. Bekijk je dan het vaste land, dan moet je dit onderverdelen in bossen, bebouwing, woestijnen, moerassen, bergen, vruchtbare en onvruchtbare gebieden waar wel of geen water valt en natuurterreinen. Zo valt al direct driekwart deel van onze aarde af om landbouw op te bedrijven.

Alleen de vruchtbare en onvruchtbare stukken blijven over voor eventuele landbouw of natuur. Op de onvruchtbare gebieden willen alleen grassen en/of bomen groeien en deze zijn dus niet geschikt voor plantaardige productie (akkerbouw). De vruchtbare gebieden moeten onderverdeeld worden in bewerkbare grond en minder goed bewerkbare grond (bijvoorbeeld te veel stenen, te stijl, te nat met dus geen draagkracht). Alleen die vruchtbare gronden met voldoende neerslag, die goed bewerkbaar zijn, zijn geschikt voor akkerbouw. Grasland daarentegen is in alle gebieden mogelijk.

In Nederland zijn veel gebieden te nat met te weinig draagkracht voor akkerbouw, maar daarom uitermate geschikt voor grasland door de vele neerslag en vruchtbare grond. Omdat zoveel gebieden in de wereld ongeschikt zijn voor akkerbouw, zal met alleen plantaardige teelt direct een voedseltekort ontstaan. Alle gronden die geschikt zijn voor akkerbouw worden immers al gebruikt voor akkerbouw. Akkerbouw brengt immers meer geld op dan veeteelt. Kijk maar naar de grondprijzen. Akkerbouwgrond is veel duurder dan grond die niet geschikt is voor akkerbouw.

6. Onevenredige zware lasten en eisen aan onze landbouw
Het buitenland stelt veel minder regels en eisen aan zijn landbouw. Alleen al binnen de Europese Unie is er geen sprake van harmonisatie. Hierdoor ontstaat oneerlijke concurrentie vanuit het buitenland. Zij kunnen goedkoper produceren, maar wel veel meer milieubelastend en slechter voor onze gezondheid. Hierdoor worden onze boeren dus structureel te laag betaald voor hun diensten. En, of dit niet al genoeg is, deze producten uit het buitenland liggen naast onze eigen producten, welke aan de hoogste standaarden ter wereld voldoen, in het schap van de supermarkt; zonder enige uitleg wat de verschillen zijn.

7. Groene energie
Dan de energietransitie. De politiek heeft geen plan hoe die uitgevoerd gaat worden. Alle fossiele brandstoffen moeten vervangen worden door elektriciteit. Dit betekent een capaciteitstoename van ons elektriciteitnet met zeker 10 keer zoveel capaciteit. Willen wij dit realiseren, dan zal heel veel goede schaarse grond hiervoor opgeofferd moeten worden. Zou het niet veel beter zijn om hier eerst eens over na te denken.

Enkele mogelijke oplossingen:

• Kerncentrales, maar dan kerncentrales die geen afval geven en niet gevaarlijk zijn. Deze kerncentrales zijn misschien wel de Thorium-centrales. Die staan in de kinderschoenen en onze politiek zou er geld in moeten steken om die verder te ontwikkelen. Ook hier geldt: wie gaat er geld in steken? Als het politieke veld weer verandert, dan zijn alle investeringen weggegooid geld. Met als gevolg dat het bedrijfsleven niet verder durft te investeren in de ontwikkeling.
• Met spiegels in de woestijnen warmte omzetten in energie, om daar waterstof te maken. Waterstof is gemakkelijk te vervoeren en kan met een kleine aanpassing in ons bestaande gasnet getransporteerd worden. Wij leveren de bewoners voedsel in ruil tegen waterstof. Zij hebben geen hongersnood en wij krijgen energie; een win-winsituatie. Zo creëren wij ook geen toekomstige afvalberg van zonnepanelen, die heel moeilijk te recyclen zijn en bij brand voor een grote vervuiling van de omgeving zorgen. Onze grond is veel te schaars om op te offeren voor zonneparken.

8. Landbouw negatief in media
Over de landbouw wordt in de media veelvuldig negatief gesproken. Dit in tegenstelling tot de natuurorganisaties. Alleen gemeenschappelijk zal er een oplossing kunnen komen die de tegenstellingen kan beslechten.

9. Landbouwproducten vormen basisbehoeften, die wij mensen niet kunnen missen
De landbouw die wij in deze vruchtbare delta van de wereld tot onze beschikking hebben, moeten wij juist koesteren. De hoge kwaliteit hier betekent dat om elders dezelfde rendementen te halen, een veelvoud van het oppervlakte gebruikt moet worden. Kijk je verder dan de Nederlandse grens, dan zie je hoe onverstandig het besluit is de Nederlandse boer te verjagen. De natuur zal wereldwijd juist veel meer verslechteren en het besluit zal voor een extra opwarming van de aarde zorgen.

10. De economische waarde van de landbouw
Over de economie hoeft weinig uitgelegd te worden. Er zal met minder landbouw een groot gat in de schatkist komen. Ook de landbouw begrijpt heel goed dat er wat aan het milieu gedaan moet worden en is daarom bezig met allerlei trajecten om de belasting op ons milieu te verkleinen.

Enkele oplossingen waaraan gewerkt wordt, zijn:

• Gewasbescherming door middel van plantherkenning. De eerste prototype machines draaien nu proef. De machine weet welke planten ongewenst zijn en bestrijdt dan alleen de ongewenste planten. De rest van het perceel wordt dan niet meer bespoten. Gevolg: een enorme afname van het gebruik van bestrijdingsmiddelen.
• Door satelliet- en dronebeelden worden de eventuele ziekte-uitbraken van gewassen voortijding waargenomen, zodat de gewassen niet meer uit voorzorg volvelds bespoten worden. Dat betekent ook een enorme afname van gewasbeschermingsmiddelen.
• Bewerking van mest en het scheiden van vaste en vloeibare mest. Hierdoor zal het gebruik van kunstmest sterk afnemen en de stikstof nog beter benut worden.
• Betere CO2-opname van gewassen, zodat de bodem meer koolstof vastlegt en dus C02 afvangt.
• Regenwater beter benutten op de landerijen; vasthouden bij droogte en meer opnemen tijdens een natte periode.
• Door precisielandbouw een veel betere benutting van de mineralen en verspilling van grondstoffen tegengaan.
• Landbouwproducten steeds meer gebruiken als duurzame grondstoffen voor de industrie. Een landbouwgewas groeit immers elk jaar weer opnieuw.
• Alternatieve gewassen om de benodigde eiwit zelf te telen.
• De CO2-uitstoot verkleinen door het telen van olifantgras. Dit gewas neemt veel meer CO2 op dan elke andere soort plant of bos. Men kan er briketten van persen waarmee de biogascentrales gevoed kunnen worden. Dit gewas neemt zelfs bij verbranding meer CO2 op dan de centrales uitstoten. Ook geschikt voor papier en spaanplaten.
• Toevoeging van mineralen aan het krachtvoer, zodat er veel minder soja nodig is.

Al deze ontwikkelingen kosten tijd en geld. Daarom hebben wij een duidelijke langetermijnvisie nodig van onze regering om deze investeringen terug te kunnen verdienen. Laat het duidelijk zijn: de landbouw kan geen knop omdraaien en alle problemen zijn opgelost. Maar als de politiek de landbouwsector tijd geeft en financieel meewerkt, komt de oplossing.

Jaap Majoor
Laag Zuthem

Boerenbusiness

Onder Boerenbusiness worden opinies geplaatst van auteurs die in principe eenmalig hun mening op Boerenbusiness.nl ventileren of van personen die liever anoniem willen blijven. Naam en woonplaats zijn altijd bij de redactie bekend.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.