Ook op de agrarische markt is de zomer nog ver weg

De kerstdagen staan voor de deur die Russische kou met zich meebrengen. Het jaar ligt bijna achter ons. 2025 stond in het teken stond van snel dalende agrarische grondstofprijzen. Dat begon dit voorjaar met een kelderende aardappelprijs en sinds de zomer liggen ook varkens- en melkprijzen op het hakblok. Als we de balans opmaken, worden een paar dingen duidelijk: hoge prijzen lokken lagere prijzen uit en de invloed van mondiale handelspolitiek op de agrarische markten is groot.    

De prijsval is, al met al, heftig geweest. Een greep uit de collectie: De varkensprijs verloor sinds januari ruim 20%, de melkprijs bijna 25% en heeft het dieptepunt nog niet bereikt. En de aardappelprijs reed in het ravijn en verloor 75%. Daarmee is de kous nog niet af. Ook de mondiale grondstoffen als suiker en tarwe gleden verder tot niveaus van voor de oorlog in Oekraïne. De onzekerheidspremies die toen de markten inslopen, zijn intussen al lang en breed weer verdampt. Al woekert ondertussen de strijd in Oost-Europa nog steeds in alle hevigheid door.

Overproductie in melk
Een paar jaar geleden werd soms gedacht dat lage agrarische prijzen verleden tijd waren. De kans dat de melkprijs naar een euro zou gaan was groter dan terug naar 30 cent, zo werd gesteld. IJdele hoop, want in januari staat er vermoedelijk opnieuw een 'drie' voor diverse uitbetalingsprijzen.

De zuivelmarkt ligt nog altijd op zijn gat. De hoge melkprijs en lage voerkosten heeft mondiaal een dusdanige krachtige overproductie aangewakkerd dat marktherstel zelfs in de verste verte nog niet zichtbaar is. De overproductie werd overigens een handje geholpen door lage graanprijzen, waardoor brok weer goed betaalbaar is. Conclusie: productie achtervolgt hoge prijzen altijd, zoals dat al honderden jaren het geval is.

Aardappel toch geen cash crop
In de aardappelmarkt is het niet veel anders. Door de snelle capaciteitsuitbreiding van de verwerkende industrie in Noordwest-Europa zou iedere aardappel – door banken bestempeld als de ideale cash crop – goed betaald worden. Areaaluitbreiding was geen probleem, ook niet op gronden van stoppende veehouders. 

Dat de vraag naar eindproduct bepalend is, werd echter over het hoofd gezien. Opkomende markten als India en China plempen momenteel de wereldmarkt vol en de vrieshuizen in ons deel van Europa ligt frites tot in de nok. Hoge teeltkosten en dure gronden maken het lastig om concurrerend te zijn.

Nederland niet middelpunt varkensmarkt
Ook de varkensprijs had goede kaarten in handen. Door lucratieve opkoopregelingen in ons land zouden slachterijen vechten om het laatste varkens. De realiteit is weerbarstiger. Nederland is niet het middelpunt van de wereldvarkensmarkt, zo blijkt. Landen als Denemarken, Spanje en met name ook Brazilië voerden de productie stevig op, dat per saldo sprake is van ruime groei.

De varkenscyclus doet zijn werk. En China geeft niet thuis op de markt en heeft zelf ruim voldoende varkens om de bevolking van vlees te voorzien. Vlees wordt daarom ingezet als wisselgeld in conflicten die niets met voedsel te maken hebben. De importheffing die Europese slachterijen in december voor een periode van liefst vijf jaar kregen opgelegd, is een rechtstreekse vergeldingsactie voor de Europese importheffingen op Chinese elektrische auto's. 

Ook Europese zuivelexporteurs kregen om dezelfde reden deze week een voorlopige heffing opgelegd, al wordt hierdoor de export niet midscheeps geraakt. China laat melk- en weipoeder, wat verreweg de grootste Europese exportstromen zijn, voorlopig buiten beschouwing.  

Tegenwind door sterke euro
Ondertussen kwam in 2025 ook het valutaspook stilletjes het boerenerf opgeslopen. De aandacht in de markt gaat vaak uit naar graanopbrengsten, slachtaantallen en melkvolumes, maar de valutamarkt is minstens zo'n belangrijke factor voor het sentiment. De sterke euro zorgt voor tegenwind voor de agrarische export waar Nederland sterk afhankelijk van is. Zolang de dollarzwakte aanhoudt, zijn Europese exporteurs in het nadeel. 

Maar... markten overdrijven altijd
Kortom, op veel agrarische markten zat het tij dit jaar niet mee. Enkel eieren en kippenvlees blijken immuun voor prijsdruk door het disruptieve effect van vogelgriep. Wat is het perspectief voor 2026? Het dreigt bij voorbaat een mager jaar te worden in de akkerbouw-, melkvee- en varkenssector. Zolang de overproductie aanhoudt, ligt prijsherstel niet voor de hand en wordt het voor veel boeren produceren onder kostprijs. 

Tegelijkertijd blijft sentiment een ongrijpbaar iets. Een wetmatigheid is dat markten altijd overdrijven, zowel in positieve als negatieve zin. Dat biedt houvast. En, zoals een Belg eens tegen me zei: 'Als de nacht op zijn donkerst is, is de dageraad nabij.' Op de kalender ligt de kortste dag inmiddels al weer achter ons, al heeft de reset op de markten vermoedelijk nog wel even tijd nodig. 

Wouter Baan

Wouter Baan is hoofdredacteur van Boerenbusiness en Foodbusiness. Hij volgt daarnaast de grondstofmarkten op de voet en heeft hierbij de focus op dierlijke eiwitten als zuivel en vlees. Daarbij interviewt hij op regelmatige basis kopstukken uit de agrarische sector en de foodwereld.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.