Preses LTO roept op tot lef en durf na stikstofactieplan

Een uitgelekt plan om boeren in het Groene Hart en op de Veluwe op te kopen om de stikstof- en bouwcrisis in Nederland op te lossen, zorgde afgelopen week voor veel opschudding. Het plan leek te zijn geschreven door onder meer oud-minister, oud-WUR-baas, CDA-prominent, adviseur en akkerbouwer Cees Veerman. Maar dat was niet helemaal waar, bleek later. Maar hoe zat het nou echt? En hoe moet het nu verder met het plan?

Het plan 'Naar een ontspannen Nederland' is donderdag 1 juli wereldkundig is gemaakt door de echte auteurs: stikstofprofessor Jan-Willem Erisman (Universiteit van Leiden) en landschapsarchitect Berno Strootman. Het blijkt geen plan om alleen boeren op de Veluwe en in het Groene Hart verplicht uit te kopen. "Nagenoeg heel Nederland komt aan de beurt!", constateert actiegroep Agractie, die de protesten op het Malieveld van oktober 2019 initieerde. 

Geen plan bedisseld
Een publicatie in De Telegraaf van vorige week blijkt evenmin te kloppen. Het plan 'Veerman c.s.' gaat niet alleen over de strook tussen Rotterdam en Den Haag, Arnhem en Nijkerk en de grote rivieren als boven- en ondergrens als woon- en natuurpark. Wel correct is de conclusie dat het plan begint in dat gebied, om de grootste stikstofuitstotende boeren uit te kopen om de woningbouw in Nederland weer vlot te trekken. Erisman legde dit vandaag op onder meer Omroep Brabant nog eens uit. Maar daarna gaat het verder.

Het gerucht ging dat oud-ZLTO voorzitter Hans Huijbers en oud-minister Cees Veerman een plan zouden hebben bedisseld om boeren in het Noorden van Nederland en in het Zuiden buiten schot te laten. Niet waar, want ook die gebieden komen in het plan aan de orde, maar later in de planning.

Cees Veerman wel betrokken
Wel waar blijkt dat Cees Veerman wel degelijk betrokken is geweest bij de plannenmakerij en die heeft willen doordrukken. Onwaar is dat LTO Nederland en Agractie dat plan steunen, zoals in de Telegraaf is gesuggereerd. Ze wilden meedenken over het private initiatief 'Regie op Ruimte' van de Transitiecoalitie Voedsel van voorzitter Willem Lageweg, oud-voorzitter van MVO Nederland.

Toen Lageweg en Veerman het ontwerp van Strootman en Erisman voorstelden als het plan waar ook zij zich achter zouden moeten scharen, distantieerden zij zich daarvan. Dat verklaren 2 verschillende direct betrokkenen. Dat verklaart waarom afgelopen week de Transitiecoalitie het nodig vond om te zeggen dat het plan 'Veerman' niet bestond, maar slechts een gedachte van Erisman en Strootman is.

Confrontaties
Gesprekken onder leiding van Lageweg en Veerman hebben enkele malen tot een flinke confrontatie geleid. Sjaak van der Tak, voorzitter van LTO Nederland, bevestigt dat. Ook Lageweg gaat die conclusie niet uit de weg. "Er is sprake van een ongelukkige samenloop van tijdspaden in verschillende groepen, die allemaal een band hebben met de Transitiecoalitie. Daardoor is een beeld ontstaan dat niet klopt, maar voor niet betrokkenen moeilijk is uit te leggen. Wat wij ervan leren is dat we duidelijk moeten maken, dat we boeren juist perspectief willen geven in plaats van onzekerheid. Via onze website hebben we daar al een begin mee gemaakt. Maandag aanstaande komt daarom een podcast uit waarin prominente leden dat uitleggen."

Van der Tak donderdag: "Het voorstel van Erisman en Strootman is een document waar ik het niet mee eens ben, maar waar je wel over kunt praten. Lageweg en Veerman moeten niet doen alsof het een plan is van ons allemaal, want dat is het niet. Dat heb ik namens LTO meer dan duidelijk gemaakt, toen het ons opeens werd gepresenteerd als een plan waar we ons achter moesten scharen. Dat hebben we 3 weken geleden gedaan, afgelopen week en vanmorgen nog eens opnieuw. Ook Agractie heeft dat gedaan. Vertegenwoordigers van NAJK en Rabobank zijn onze getuigen." 

Het plan is inmiddels openbaar gemaakt en volgt de lijn die Agractie Nederland schetst. Na een korte termijn aanpak die stikstofemissies in het midden van Nederland vrijmaakt ten behoeve van woningbouw aldaar, moeten ook boeren in andere hotspots van stikstofemissies volgen. En niet alleen stikstofemissies, maar ook een breed scala aan andere internationale en nationale doelen en afspraken moet worden opgepakt: waterkwaliteit, bodemdaling en klimaatafspraken (die vanwege de CO2 uit veenweidegebeiden een significante impact hebben voor Nederlandse melkveehouders). Daarmee gaat ook de Peel in Huijbers' provincie Noord-Brabant op wat langere termijn worden geraakt. De voorgestelde maatregelen hebben ingrijpende gevolgen voor boeren in Nederland.

Bij de plannenmakerij waar Veerman en Lageweg wel degelijk hun rol hebben gespeeld, zijn ook prominente bestuurders betrokken van de 2 belangrijkste coöperaties van Nederland: Royal Friesland Campina (zuivel) en Cosun (bieten en aardappelen). Onder boeren wordt hen kwalijk genomen dat ook zij over boeren zonder boeren praten. Op het boerenpraatplatform Prikkebord werden hun mogelijke motieven geformuleerd door John Spithoven van de Stichting Stikstofclaim. 

Voor boeren zonder boeren, 'dat kan niet'
De Farmers Defence Force kondigde eerder decentrale acties in heel Nederland af op 7 juli. Sjaak van der Tak reageert: "Intimidaties zoals de FDF die heeft laten zien bij Alex Datema (voorzitter Boerennatuur, ook betrokken bij de overleggen, red) naar aanleiding van de ideeën van Erisman en Strootman kunnen niet. Wel is er heel terechte boosheid onder boeren. Er dreigde zónder hen óver hen besloten te worden. Dat kan niet. Het raakt mensen diep in hun bestaan. In onze tijdsgeest moet je het daarover kunnen hebben."

"Dat vind ik en ik weet dat ook Bart Kemp van Agractie er zo over denkt", vervolgt Van der Tak. "Helaas moest ik dat gistermorgen na drie weken nog eens heel hard duidelijk maken. We hebben de Regiegroep Ruimte gevraagd dat recht te zetten. Er ligt geen dictaat, maar een gedachte. Verder vind ik dat trekkers op straat geen zin hebben. Het publiek is er klaar mee en je bereikt er niets mee. Ik wil graag dat boeren in Nederland het lef en de durf hebben om het over de gedachten van Erisman en Strootman te hebben, samen met die twee. Daar wil ik dan graag samen over praten met Agractie Nederland, de jonge boeren van NAJK en verder alle boerenorganisaties die in Nederland constructief willen meedenken over een boer-en-burger vergelijk in ons collectieve Nederlandse belang. In een open en informeel overleg."

Emotie en terechte boosheid
Agractie-voorzitter Bart Kemp reageert op Van der Taks woorden: "Eerst moet er emotie en terechte boosheid uit. Boeren zijn boos. Dat willen boeren laten horen en daar gaan we aan meewerken. Op 7 juli organiseren we daarom een actie op het Malieveld met een duidelijke boodschap: 'Ruimte voor de Boer', waarbij een breed scala aan sprekers van boerenkant en politici aanwezig zijn. Wij roepen LTO-voorzitter Sjaak van der Tak op tot lef en luisteren naar de boeren. Kom op dat podium in Den Haag op 7 juli!" Vervolgens zegt Kemp: "Als die kwaaie energie eruit is en zijn redelijke plek heeft gekregen, ontstaat er mogelijk ruimte voor constructieve gesprekken. We moeten dat gaan overwegen. Of het nut heeft dat met de groep Veerman te doen, terwijl er zoveel verschil ligt qua inhoud en toon, valt te bezien. Wij hebben ons flink vergist in de koers die deze groep wil varen met betrekking tot de toekomst van de boeren van Nederland." 

Spithoven vertelt dat hij vindt dat "de eenheid onder boeren hersteld moet worden en de boerendemocratie weer moet kunnen functioneren" Op de vraag of hij die gaat tolereren met Van der Tak als facilitator, antwoordt hij met een duidelijk 'Ja'. Van der Tak reageert: "ik wil vooral samenwerken door boeren te verbinden en hen op hun beurt te verbinden met Nederland als geheel." In het sterk verdeelde boerenland en de uiteenlopende belangen tussen boeren en publiek zou het realiseren van die ambitie anno 2021 een doorbraak zijn.

Dit artikel maakt deel uit van de contentsamenwerking tussen Boerenbusiness en Foodlog.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.