Steeds meer stoppende boeren

De oppervlakte landbouwgrond is in 2018 met 21.700 hectare gedaald, ten opzichte van 2017. Het aantal landbouwbedrijven (zowel groot als klein) bedraagt dit jaar 53.860. In 1980 waren dat er nog 145.000. Globaal gezien hebben we nu nog circa 22.000 grondgebonden melk- en vleesveebedrijven en 8.000 akkerbouwbedrijven.

Slechts 4% van die boeren is jonger dan 35 jaar en 60% van de bedrijven waarvan het bedrijfshoofd ouder is dan 55 jaar heeft geen opvolger. Dit betekent dat veel boeren de komende jaren zullen stoppen. Momenteel zijn dat er al 6 à 7 per dag. Op deze plaats past geen uitgebreide analyse. Wel merk ik op dat we in ons land zuinig moeten zijn op de overblijvende boeren en hun opvolgers.

Daarbij past het niet dat bedrijven noodgedwongen beëindigd moeten worden door veranderende regelgeving van de overheid, zoals nu bij de knelgevallen (als gevolg van het fosfaatrechtenstelsel) dreigt te gebeuren. Op zijn minst zouden deze bedrijven volledig schadeloos gesteld dienen te worden.

Stoppen is geen schande
Stoppen is overigens geen schande, al wordt dat nu soms wel zo ervaren. Het stoppen met een landbouwbedrijf vraagt (evenals bedrijfsopvolging) wel een goede fiscale begeleiding. Nu de prijzen voor landbouwgrond in Nederland hoog zijn, is het voor eigenaar-gebruikers wellicht een goed moment om daar gebruik van te maken.

Dat er zoveel bedrijven stoppen, brengt ook met zich mee dat het proces van schaalvergroting doorgaat. Ondanks dat de oppervlakte van het landbouwgrond sterk afneemt (er is 250.000 hectare minder dan in 1980 en afgelopen jaar bedroeg de daling zelfs ruim 20.000 hectare), neemt de oppervlakte per overblijvend bedrijf toe. Gelet op de hoge grondprijzen zijn andere gebruiksvormen dan eigendom hard nodig.

Pacht is een alternatief
Om te boeren, hoef je echter geen (volledig) eigenaar te zijn. Daarvoor is ook pacht een uitstekend alternatief. De Bond van Landpachters en Eigen Grondgebruikers (BLHB) zet zich dan ook in voor het behoud van de bestaande pacht en de uitbreiding van het pachtareaal met nieuwe pachtvormen.

Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) heeft toegezegd dat zij nog dit jaar in een brief aan de Tweede Kamer uiteen gaat zetten op welke wijze zij de herziening van het pachtstelsel vorm wil geven. De uitwerking zal dan op zijn vroegst volgend jaar plaatsvinden. De BLHB blijft in gesprek met de overige belangenorganisaties.

Een terugblik
Aan het einde van het jaar is er ook ruimte voor een terugblik op 2018 en is er tijd voor bezinning met vrienden en familie. Een jaar als 2018 zullen we in de landbouw niet snel vergeten. De afwisseling van grote regenval in het voorjaar en een recorddroge zomer heeft geleid tot tegenvallende opbrengsten. Alleen degenen die onbeperkt konden beregenen, hebben hun opbrengsten met grote inspanningen op peil kunnen houden.

In de akkerbouwsector brengen de vrije producten hoge prijzen op. De inkomensverschillen zullen dan ook groter zijn dan ooit. Of deze nog van invloed zullen zijn op de toekomstige Pachtnormen (2020) is afhankelijk van de voortgang die we met de herziening van het 'Pachtstelsel' en het bijbehorend 'Pachtprijzenbesluit' zullen maken. Op dit moment wens ik u eerst en vooral goede en rustige feestdagen, in goede gezondheid en met degenen die u omringen.

Piet van der Eijk

Piet van der Eijk was van 2012 tot begin 2019 de voorzitter van de Bond van Landpachters en Eigen Grondgebruikers (BLHB). Daarnaast heeft hij een akkerbouwbedrijf in polder de Biesbosch in het buitengebied van het Eiland van Dordrecht.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.