Verschil in winst niet eerder zo groot in akkerbouw

Met soms wel 2 ton verschil in winst is de spreiding tussen akkerbouwbedrijven groter dan ooit. Waarom de ene teler zoveel betere resultaten boekt dan de ander, analyseerde Countus. Bedrijfsadviseur Jan Lucas Spijkman ontrafelt waar het verschil in zit en weerlegt de leus ‘Bigger is better’.

Tussen vergelijkbare akkerbouwbedrijven zit soms wel 200.000 euro verschil. Hoe kan dat zo groot zijn?
‘Die 2 ton is het resultaat onder de streep, dan hebben we het over de winst. Zulke grote verschillen kun je al krijgen als een teler 3 cent of meer op zijn aardappelen en uien pakt. Als je praat over een hectareopbrengst van 50 tot 60 ton komt je uit op een meerprijs van 1.500 tot 2.000 euro per hectare. Vermenigvuldig dat met het areaal en je ziet direct een megagroot verschil. De teler die dan ook nog de kosten in de hand heeft weten te houden, rekt het verschil nog weer wat verder op. Over die grote spreiding in resultaat maken wij ons best zorgen.’

Zit het puur op de verdiensten of is het ook nog mogelijk om op andere manieren beter te scoren?
‘Het is de hele optelsom, niet één ding. Het begint met een goede opbrengst en een goede prijs. Verder is goede kwaliteit heel belangrijk wil je zelf je verkoopmoment bepalen. Gedwongen verkopen zijn niet volgens plan en kunnen erg verkeerd uitpakken. Vervolgens levert besparing aan de kostenkant wat op. Op een heel efficiënt ingericht bedrijf waar arbeid efficiënt ingezet kan worden en machines en gebouwen doelmatig worden benut, valt een stuk winst te pakken. Denk aan samenwerken met anderen; dat levert geld op, want je investeringen liggen lager. Ook historie speelt mee. Waar stond je wieg bij de geboorte? Is het een bedrijf dat al lang goed draait, met veel eigen vermogen en grond of is het onlangs enorm gegroeid en zijn de financiële lasten hoog? Jongens die het net hebben overgenomen willen vaak ontwikkelen; daar komen investeringen achter aan. Iemand die de overname al jaren achter zich heeft gelaten, zit lager in de lasten.’

Hoe groter het bedrijf, hoe beter deze het doet?
‘Omzet en schaalgrootte kunnen belangrijk zijn, maar zijn niet leidend. Er zijn bedrijven die wel groot zijn, maar niets verdienen. Je moet het ook gewoon heel goed doen als akkerbouwer! Hoofdzakelijk door een goede kwaliteit en hoge opbrengst te behalen, je product goed te verkopen en efficiënt om te gaan met arbeid en machines. Je kunt wel groot zijn, maar dat wil niet zeggen dat je geld verdiend. Het kan wel als je groot bent, maar het geeft geen garantie. Groeien om het groeien moet geen streven zijn, want je kunt ook met een gemiddeld bedrijf een goede botenham verdienen.’

Hoe zitten de kleinere akkerbouwbedrijven daar in?
‘Voor kleine bedrijven ligt het lastiger. Is er geen opvolger, dan is het gemakkelijk, maar indien er wel een opvolger is, is het bedrijf lastig over te nemen. Na overname valt er namelijk geen volwaardig inkomen uit te halen. Velen lossen dat op met een neventak. Als ze er wat bij doen, kunnen ze er een prima inkomen uithalen. Toch valt het voor de kleintjes niet mee. Voor wie investeert naar de toekomst toe zijn de stappen vaak al snel te groot. Een bedrijf van 120 hectare, pakt er gemakkelijker nog eens dik 24 hectare bij dan een bedrijf van 36 hectare. Voor dat bedrijf van 36 hectare is een uitbreiding van 24 hectare een hele hap. Overigens zijn er niet veel bedrijven van 36 bunder meer die alles alleen doen; je ziet dat deze ondernemers meer gaan samenwerken met grotere bedrijven.’

Sommige fritesaardappeltelers op klei zeggen de teelt niet rond te kunnen krijgen. In hoeverre zijn zandtelers in het voordeel?
‘Grofweg kun je zeggen dat kleitelers minimaal 7.000 euro per hectare aan omzet moeten hebben voor een kostendekkende teelt, terwijl zandtelers aan minimaal 6.000 euro genoeg hebben. Het kostenverschil van 1.000 euro zit met name in de grondkosten; zowel huur- als koop. Vooral boeren die ontwikkelen en doorgroeien hebben op klei hoge kosten. Kosten als pootgoed en gewasbescherming liggen weliswaar nagenoeg gelijk, maar in mestaanwending moet de kleiteler boter bij de vis doen. Zand kan voor de rassen die daar geteeld worden (Fontane) meer dierlijke mest hebben wat goedkoper is dan kunstmest. Op klei zijn telers toch wat voorzichtiger met dierlijke mest, omdat de kans bestaat dat stikstof te laat vrij komt en sommige rassen komen dan moeilijk aan het onderwatergewicht. Een ander pluspunt van zandteelt is dat de kg-opbrengsten zeker niet lager zijn dan op klei.’

Weten telers die hun aardappelen goed verkopen ook automatisch een goede prijs voor hun uien te krijgen?
‘Nee, zo zwart-wit is dat niet. Er zijn topondernemers bij die voor beide producten mooie prijzen krijgen, maar er zijn er net zoveel die met beide aan de onderkant zitten. Die laatste groep moet zich echt afvragen of zij wel een goede afzetstrategie hanteren. Er is om aan zowel aardappelen als uien goed te verdienen meer nodig dan goed kunnen verkopen. Er spelen andere mechanismes op de markten, het momentum van verkopen verschilt, er wordt anders gehandeld en de markten reageren anders. Als teler kun je de ene markt goed doorhebben en de andere niet. Of hij is meer gefocust op één.’

Over de spreiding van resultaten op akkerbouwbedrijven houdt Countus op 16, 18 en 24 februari drie bijeenkomsten in Emmeloord, Zeewolde en Dronten.  Jan Lucas Spijkman, Erik Arts en Ithamar van Dijk geven hun analyse op de vraag waarom de ene boer zoveel beter scoort dan de andere.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.